Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Deutsche Barockmusik im Ermland

Einmal im Jahr erwacht die Kirche in Nusstal in der Nähe von Stabigotten zu einem kurzen musikalischen Leben. Zum Geburtsfest ihres Patrons Johannes des Täufers organisiert die Kirchengemeinde Plautzig, zu der sie gehört, ein Konzert. Dieses Jahr, Ende Juni, war es ein Programm mit deutscher Barockmusik für tiefen Bass, aufgeführt von Pfarrer Zbigniew Stępniak aus Allenstein.

 

Die Kirche Nusstal, dem heutigen Orzechowo. Foto: Uwe Hahnkamp

 

Der Ort Nusstal (Orzechowo) ist nicht einfach zu finden. Zum einen gilt es, den richtigen Weg von Stabigotten (Stawiguda) über Plautzig (Pluski) und dann in den dahinter liegenden Wald zu finden. Zum anderen ist vom Ort selbst, der übrigens bis April 1905 bereits Orzechowo hieß und damals in Nusstal umbenannt wurde, nicht mehr viel übrig: ein Forsthaus, die große Kirche mit Platz für etwa 300 Menschen, der Friedhof und eine typische ermländische Wegkapelle, wie sie an vielen Kreuzungen des Ermlands zu finden war und ist.

 

Verschwundenes Dorf

Von der einstigen Größe und dem Reichtum des Ortes zeugen die Zahl der Gräber auf dem Friedhof, die Kirche selber und die beiden Leuchter in der Kirche. Der eine besteht aus Gedenktafeln für die zahlreichen im Ersten Weltkrieg gefallenen Einwohner des Kirchenspiels, der zweite aus Hirschgeweihen. Dieser signalisiert den Grund für den endgültigen Untergang des Ortes. Denn nach dem Zweiten Weltkrieg mussten erst viele der früheren Bewohner das Dorf verlassen und zwischen 1950 und 1970 auch noch die restlichen, da das Dorf, jetzt wieder Orzechowo, im Einzugsgebiet von Lansk (Łańsk) lag. Dort war früher das geheime Erholungszentrum des Ministerrats der Volksrepublik Polen und heute das der Kanzlei des polnischen Präsidenten. Die umliegenden Wälder waren nicht zugänglich, damit bekannte Gäste, wie etwa Honecker, Breschnew, Tito oder Castro, in Ruhe jagen konnten. Das änderte sich erst im Jahr 1990, als die Region und die Wälder wieder geöffnet wurden.

 

Wiederbelebung der Kirche

Im Jahr 1993 übernahm Pfarrer Norbert Bujanowski als Probst die Gemeinde Plautzig-Nusstal. Sein großer Verdienst für die Kirche in Nusstal ist, dass er ihre gute Akustik erkannt hat. „Pfarrer Bujanowski hat mit großer Unterstützung der Menschen die Orgel der Kirche renovieren lassen und die Konzerte initiiert“, lobt ihn Pfarrer Stępniak. Anfangs waren fünf bis sechs Konzerte geplant, die aber aus Gründen der Finanzierung und der Arbeitsbelastung nicht machbar waren. Pfarrer Andrzej Wiśniewski, seit 2012 der Propst der Gemeinde, setzte die Konzerte fort. Seit einigen Jahren gibt es eines im Jahr aus Anlass des Geburtsfestes von Johannes dem Täufer, dem Namenspatron der Kirche. Für viele Kultur- und Musikliebhaber ist das Konzert ein fester Termin im Kalender und die Kirche an diesem Tag voll.

 

Deutsche Barockmusik

Pfarrer Zbigniew Stępniak tritt häufig bei diesen Konzerten auf. Mit seiner markanten Stimme eines „basso profondo“ (sehr tiefer Bass) präsentiert er verschiedene Programme. „Dieses Konzert ist für mich immer ein guter Impuls, weil ich mir dafür stets etwas Neues überlegen muss und möchte“, erklärt Pfarrer Stępniak und fügt hinzu: „Das Programm des deutschen Barock ist das Ergebnis eines fünfmonatigen Aufenthalts in Deutschland dank eines Stipendiums des Katholischen Akademischen Ausländerdienstes“. Die erste Berührung mit der deutschen Barockmusik hatte er im Gesangsstudium auf der Suche nach einem Repertoire für seine seltene Stimmlage. Während seines Stipendiums in Halle und Dresden folgte eine Konzentration auf Komponisten der Barockzeit aus Sachsen, Sachsen-Anhalt und Thüringen, von denen er Kompositionen für seine Stimme zusammentrug. Darüber hinaus plant Pfarrer Stępniak wissenschaftliche Publikationen zu diesem Thema – und weitere Konzerte wie das in der Kirche von Nusstal.

 

 

Uwe Hahnkamp

 

 

 

 

Niemiecka muzyka barokowa na Warmii

 

Raz w roku kościół w Orzechowie nieopodal Stawigudy budzi się na krótko do muzycznego życia. Z okazji święta narodzin swojego patrona Jana Chrzciciela parafia w Pluskach, do której kościół należy, organizuje okolicznościowy koncert. W tym roku odbył się on pod koniec czerwca, a w jego programie znalazła się niemiecka muzyka barokowa w wykonaniu ks. Zbigniewa Stępniaka z Olsztyna.

 

Ks. Zbigniew Stępniak podczas koncertu. Foto: Uwe Hahnkamp

Orzechowo (Nusstal) to miejscowość, do której niełatwo trafić. Po pierwsze trzeba znaleźć właściwą drogę ze Stawigudy (Stabigotten) przez Pluski (Plautzig), a stamtąd do położonego za nimi lasu. Po drugie zaś z samej miejscowości, która notabene do kwietnia 1905 roku nosiła nazwę Orzechowo, po czym została przemianowana na Nusstal, niewiele pozostało: leśniczówka, duży kościół mieszczący około 300 osób, cmentarz oraz typowa warmińska kapliczka przydrożna, jakie można spotkać przy wielu skrzyżowaniach na terenie Warmii.

 

Wieś, która znikła

O dawnej wielkości i bogactwie miejscowości świadczy liczba grobów na cmentarzu, sam kościół oraz dwa znajdujące się w nim lichtarze. Na pierwszy z nich składają się tablice upamiętniające licznych mieszkańców parafii, poległych w I wojnie światowej, na drugi zaś – poroża jeleni, co sygnalizuje przyczynę ostatecznego upadku tej miejscowości. Najpierw bowiem, po zakończeniu II wojny światowej wieś musiało opuścić wielu z jej ówczesnych mieszkańców, a w latach 1950-1970 również pozostali, jako że Orzechowo leżało w pobliżu Łańska (Lansk), gdzie wcześniej znajdował się tajny ośrodek wypoczynkowy Rady Ministrów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, a dziś kancelarii prezydenta RP. Okoliczne lasy były niedostępne, aby prominentni goście jak choćby Honecker, Breżniew czy Castro mogli spokojnie polować. Zmieniło się to dopiero w roku 1990, kiedy to ponownie udostępniono ten rejon wraz z lasami.

 

Ożywienie kościoła

W roku 1993 parafię w Ploskach-Orzechowie przejął w funkcji proboszcza ks. Norbert Bujanowski, którego dużą zasługą dla kościoła w Orzechowie jest to, że zauważył jego dobrą akustykę. – Ks. Bujanowski korzystając z wsparcia wielu mieszkańców odrestaurował organy kościoła oraz zainicjował organizowanie w nim koncertów – chwali go ks. Stępniak. Z początku planowano 5-6 koncertów, które jednak ze względów finansowych oraz z uwagi na obciążenie pracą okazały się niemożliwe do zrealizowania. Kontynuatorem koncertów był ks. Andrzej Wiśniewski, proboszcz parafii od 2012 roku, a od kilku lat odbywa się jeden koncert rocznie z okazji święta narodzin Jana Chrzciciela, patrona kościoła. Dla wielu miłośników kultury i muzyki koncert ten zajmuje stałe miejsce w kalendarzu imprez, a kościół jest w tym dniu wypełniony po brzegi.

 

Niemiecka muzyka barokowa

Na koncertach tych często występuje ks. Zbigniew Stępniak, który swoim wyrazistym głosem, tzw. basso profondo (bardzo niski bas) prezentuje różne programy. – Ten koncert jest dla mnie zawsze dobrym bodźcem, gdyż za każdym razem muszę i chciałbym wymyślić coś nowego – wyjaśnia ks. Stępniak i dodaje: – Program dotyczący niemieckiego baroku jest efektem pięciomiesięcznego pobytu w Niemczech, który doszedł do skutku dzięki stypendium przyznanemu mi przez fundację Katholischer Akademischer Ausländerdienst. Z niemieckim barokiem po raz pierwszy zetknął się w okresie studiów wokalnych poszukując repertuaru odpowiedniego dla barwy swojego głosu. Będąc na stypendium w Halle i Dreźnie skupił się na kompozytorach z epoki baroku, który tworzyli na ternie Saksonii, Saksonii-Anhalt oraz Turyngii, zbierając ich utwory, do wykonania których szczególnie dobrze nadawał się jego głęboki głos. Ponadto ks. Stępniak zamierza wydawać publikacje naukowe poświęcone tej tematyce – oraz dać kolejne koncerty, podobne do tych w kościele w Orzechowie.

 

 

Uwe Hahnkamp

 

Show More