Foto: Lech Kryszałowicz
Siedemdziesiąt jeden miejsc, 36 wydarzeń, 96 dzieł i 87 osobowości – tyle możliwości wyboru mieli mieszkańcy regionu – przy tworzeniu kanonu kulturowego Warmii i Mazur. Kogo do niego wybrali? Wyniki są zaskakujące.
Od 1 stycznia do 29 lutego mieszkańcy regionu mogli za pośrednictwem internetu oddawać swe głosy na 240 propozycji do kanonu kulturowego Warmii i Mazur zorganizowanego przez Stowarzyszenie Kulturowe Borussia. Propozycje te wytypowało 36 ekspertów. W ich gronie znaleźli się przedstawiciele najważniejszych instytucji, organizacji kulturalnych, naukowcy oraz reprezentanci mniejszości narodowych, w tym Henryk Hoch, przewodniczący Związku Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur.
Propozycje do kanonu zostały ujęte w 4 kategorie: miejsca, wydarzenia, dzieła i osobowości. Organizator ustanowił 2 osobne klasyfikacje: ekspertów i mieszkańców. 19 marca na zamku w Olsztynie Stowarzyszenie ogłosiło wyniki plebiscytu.
Według ekspertów zwyciężyły: w kategorii miejsca – wzgórze katedralne we Fromborku; w kategorii wydarzenia – bitwa pod Grunwaldem – 1410; w kategorii dzieła – powieść „Muzeum ziemi ojczystej” Siegfrieda Lenza; w kategorii osobowości – Mikołaj Kopernik.
W plebiscycie internetowym mieszkańców w kategorii miejsca zwyciężyły aleje przydrożne; w kategorii wydarzenia – bitwa pod Grunwaldem; w kategorii dzieła – „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika; w kategorii osobowości – Paweł Adamus, niedawno zmarły lekarz z Olsztyna.
Wysoko typowane były także takie dzieła jak: historyka Maxa Polluxa Toeppena „Historia Mazur. Przyczynek do dziejów krainy i kultury pruskiej”, Melchiora Wańkowicza powieść „Na tropach Smętka”, Marion Dönhoff wspomnienia „Nazwy, których już nikt nie wymienia”. Natomiast w kategorii wydarzenia zarówno eksperci, jak i internauci wskazywali obok bitwy pod Grunwaldem także plebiscyt w Prusach Wschodnich z 1920 r. decydujący o przynależności ich południowych powiatów, utworzenie Państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach 1230/1231, bitwę pod Tannenbergiem z 1914 r. oraz koniec II wojny św. i przyłączenie Warmii i Mazur do Polski w 1945 r.
Inicjatorem plebiscytu Kanon kulturowy Warmii i Mazur był historyk, prof. Robert Traba, współzałożyciel stowarzyszenia Borussia. Podsumowując, stwierdził m.in.: – Kanon to próba znalezienia wspólnej niewykluczającej się opowieści o przeszłości regionu. Jego zdaniem wyniki kanonu pokazują, że ciągle zapominamy, iż region nie jest monolityczny, że województwo warmińsko-mazurskie to nie tylko Warmia i Mazury, ale także dominujący przez setki lat Elbląg, Iława, Lubawa czy Pasłęk i Bartoszyce, które nigdy nie należały do Warmii czy Mazur – ocenił prof. Traba.
A co o wynikach kanonu myśli jeden z jego ekspertów – Henryk Hoch? – Kanon przybliżył wielu ludziom historię naszego regionu. Cieszę się, że znalazło się w nim tak wiele ważnych dla historii Prus Wschodnich wydarzeń, jak chociażby plebiscyt z 1920 roku, który pokazał, jaka mała była skala zainteresowania polskością na objętych nim terenach. Według mnie wyniki głosowania internautów pokazały jednak, że w dalszym ciągu w społeczeństwie naszego regionu panuje przekonanie, iż walka o polskość Warmii i Mazur była główną ideą tutejszego społeczeństwa.
