W lutym minister edukacji obniżył liczbę godzin nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości z trzech tygodniowo do jednej. W ten sposób miały być osiągnięte zapisane w budżecie państwa oszczędności w subwencji oświatowej. Kilka dni temu premier Mateusz Morawiecki potwierdził, że cięcia zostaną zachowane na kolejne lata.
Zamiast trzech godzin języka niemieckiego jako języka mniejszości z budżetu państwa finansowana jest tylko jedna. Od września do grudnia daje to 40 mln PLN mniej wydatków, a środki te, zgodnie z pomysłem opolskiego posła prawicy Janusza Kowalskiego, mają być przeznaczone na promocję języka polskiego zagranicą i językowe wsparcie Polonii w Niemczech.
Mniejszość niemiecka od momentu pojawienia się tego pomysłu podchodziła do niego bardzo krytycznie, tym bardziej, że wśród języków mniejszościowych tylko język niemiecki stał się celem cięć, co tylko podkreśla dyskryminacyjny charakter decyzji. Podobnego zdania jest Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek, który już na początku roku w wywiadzie dla Wochenblatt.pl podkreślił: – Nie mogę zgodzić się na to, aby ograniczanie wydatków budżetowych odbywało się kosztem społeczności lub grup, które i tak często doświadczają marginalizacji w różnych sferach życia społecznego czy kulturalnego, i do których wspierania instytucje państwowe są w sposób szczególny zobowiązane.
Natomiast prof. Grzegorz Janusz, ekspert praw człowieka z UMCS w Lublinie, wskazuje na unikatowość tej decyzji w skali Europy: – To jest jakieś niebywałe kuriozum, niezrozumiałe dla mnie, badacza problematyki mniejszości. Zajmując się mniejszościami w Europie, właściwie nie znam podobnego przypadku. Trudno tą dzisiejszą sytuację w Polsce nazwać inaczej niż krótkowzrocznością polityczną.
Rok 2023
Na jednorazowym, krótkotrwałym cięciu środków na naukę języka niemieckiego najwidoczniej jednak nie pozostanie. Kilka dni temu do Sejmu trafił projekt ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego. To ta instytucja ma zająć się promocją języka polskiego zagranicą, co ma kosztować niecałe 100 mln PLN. Skąd będą pochodzić środki? W uzasadnieniu ustawy czytamy:
„Koszty będą skompensowane z oszczędności w wydatkach budżetu państwa w zakresie części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, powstałych w związku ze zmianą organizacji nauczania języka niemieckiego, jako języka mniejszości narodowej. Łączna kwota oszczędności z ww. tytułu w roku 2023 i kolejnych latach to kwota 119,4 mln zł. Różnica, tj. 27 mln zł, przeznaczona zostanie na uruchomienie czterech nowych szkół polskich w Niemczech z oddziałami dla dzieci w wieku 3–6 lat oraz uruchomienie ww. oddziałów w siedmiu istniejących szkołach polskich w Niemczech.”
Rola samorządów
Oznacza to, że także w przyszłych latach w tych gminach, gdzie dotychczas w szkołach lekcje języka niemieckiego jako języka mniejszości odbywały się w wymiarze trzech godzin tygodniowo, aby zachować przynajmniej część tych zajęć, potrzebne jest wsparcie właśnie samorządów. Jak już pisaliśmy w Wochenblatt.pl część gmin, szczególnie w województwie opolskim, zdecydowała się dofinansować z własnych budżetów jedną lub nawet dwie dodatkowe godziny niemieckiego.
Są jednak i takie, które pozostawiły ilość godzin na poziomie jednej, zgodnie z decyzją ministra edukacji. Redakcja wysłała do gmin powiatu raciborskiego zapytanie, dlaczego samorządy nie zdecydowały się na finansowanie dodatkowych lekcji. Do dziś odpowiedział jednak tylko burmistrz Krzanowic Andrzej Strzedulla. W swoim piśmie podkreślił, że aktualna sytuacja gminy nie pozwoliła na przeznaczenie dodatkowych środków na nauczanie języka niemieckiego jako języka mniejszości. „Pragnę zapewnić, że nadal czynię wszelkie starania, aby przywrócić pierwotną ilość trzech godzin tygodniowo nauki języka mniejszości niemieckiej, jest to dla mnie niezwykle ważne, by zapewnić jak najlepsze warunki edukacyjne na terenie Gminy Krzanowice”, napisał burmistrz. Czy znajdą się środki w 2023r. Andrzej Strzedulla nie chciał zagwarantować. W tej jak i innych gminach oznacza teraz na etapie przygotowywania budżetów na kolejny rok jest czas na rozmowy o przyszłości języka niemieckiego w szkołach.
Rudolf Urban
Czytaj więcej:
