Apel do UE

W miniony weekend delegaci Federalnej Unii Europejskich Grup Narodowościowych obradowali na swoim dorocznym kongresie. Oprócz rezolucji w sprawie praw mniejszości w Europie tematem rozmów przedstawicieli poszczególnych społeczności była także m.in. edukacja.

– To był niezwykły czas, który wymagał od nas niezwykłych wysiłków i elastyczności – powiedział prezydent FUEN Loránt Vincze podczas sobotniego zgromadzenia delegatów FUEN 2021 w Trieście we Włoszech. Również przedstawiciele mniejszości niemieckiej w Polsce, Bernard Gaida i Rafał Bartek, podkreślają rolę bezpośredniego spotkania, podczas którego mogliby po ponad roku znów porozmawiać oko w oko.

Ochrona mniejszości w UE

Do najważniejszych wyników zgromadzenia Bernard Gaida zalicza główną rezolucję w sprawie przyszłości autochtonicznych mniejszości narodowych i językowych w Unii Europejskiej. Daje ona wyraz zadowoleniu z planowanej przez Komisję Europejską konferencji na temat przyszłości Europy – jako elementu pilnie potrzebnego procesu zaangażowania obywateli – oraz ponownie wyraża wielkie rozczarowanie odrzuceniem przez Komisję Europejską inicjatywy „Minority SafePack”. Jednocześnie wzywa uczestników konferencji w sprawie przyszłości Europy do wyraźnego włączenia ochrony mniejszości narodowych i językowych oraz ich kultur i języków jako jednoznacznego zakresu kompetencji oraz zobowiązania do traktatów Unii Europejskiej. Ponadto przestrzeganie kryteriów kopenhaskich, które również przewidują poszanowanie i ochronę mniejszości, nie powinno być ograniczone do krajów przystępujących, lecz powinno być obowiązkiem wszystkich państw członkowskich.

„Dlatego otwarcie apelujemy do Komisji Europejskiej, aby podczas konferencji o przyszłości Europy uwzględniła ważne dla nas kwestie polityki mniejszościowej i nie traktowała ich po macoszemu, aby prawa mniejszości były spójną częścią polityki UE“,

mówi Bernard Gaida.

Niemcy w Europie

Konferencję w Trieście grupy robocze FUEN, w tym niemiecka, wykorzystały do zorganizowania oddzielnych spotkań. – Muszę tu przede wszystkim podkreślić, że ucieszył mnie udział przedstawiciela z Alzacji, który co prawda nie miał dobrych wiadomości o sytuacji języka niemieckiego we Francji, ale tamtejsza społeczność po raz pierwszy od lat wzięła udział w posiedzeniu AGDM. Dało to pole do dyskusji na temat pogłębienia współpracy – relacjonuje Bernard Gaida.

W ramach swojego sprawozdania na Walnym Zgromadzeniu Delegatów Bernard Gaida mógł opowiedzieć o minionym roku i digitalizacji niektórych projektów, która została wymuszona pandemią koronawirusa. Szczególnie jednak podkreślił działalność młodzieży z AGDM. – W kuluarach spotkania dowiedziałem się również od przedstawicieli Związku Młodzieży Narodowości Europejskich, że nasi młodzi przedstawiciele są jednymi z najbardziej aktywnych w ramach YEN w swoich działaniach. Cieszę się z tego szczególnie w perspektywie konferencji AGDM, którą planujemy zorganizować wspólnie z naszą młodzieżą w Danii – mówi Bernard Gaida.

Edukacja

Przed właściwym zebraniem delegatów przedstawiciele organizacji członkowskich FUEN dyskutowali m.in. na temat systemu edukacji mniejszości. Aby drzewo mogło się rozwijać, musi mieć mocne korzenie. Nie inaczej jest z edukacją mniejszości: należy się skupić na dobrej edukacji językowej w przedszkolach – później można pracować nad odpowiednim rozbudowaniem korony drzewa, czyli gimnazjów i uniwersytetów. Dzięki temu porównaniu Igor Giacomini, przewodniczący Regionalnej Komisji ds. Edukacji Słoweńskiej we Friuli-Wenecji Julijskiej we Włoszech, wyraźnie podkreślił znaczenie wczesnej edukacji w systemach szkolnictwa mniejszości w Europie.

Ponadto brak wykwalifikowanych pracowników w sektorze edukacji jest odczuwalny w większości społeczności mniejszościowych. Jest coraz mniej nauczycieli mówiących w języku ojczystym – narzekali wszyscy na podium. Należy również pracować nad nauczaniem jako całościowym pakietem językowo-kulturowym, bowiem często poprzestaje się jedynie na nauczaniu języka.

Jakie warunki panują tam, gdzie nauczanie języków mniejszościowych dobrze funkcjonuje? Tym zagadnieniem zajął się naukowo prof. dr Paul Videsott, znajdując trzy odpowiedzi:

„Tam, gdzie język mniejszości jest obowiązkowy od przedszkola do uniwersytetu, gdzie nauczyciele dobrze znają język mniejszości i gdzie mniejszości i większości żyją obok siebie w zgodzie.“

Dlatego apeluje o solidne wykształcenie uniwersyteckie dla przyszłych kadr nauczycielskich.

Rudolf Urban