Briefmarken erzählen die Geschichte unterschiedlich / Znaczki opowiadają różne historie

Seit dem letzten Jahr begeht Polen die Gedenkjahre der sog. Schlesischen Aufstände von 1919, 1920 und 1921. Dazu gehört auch eine in diesem Jahr von der Polnischen Post herausgegebene Briefmarke. In Deutschland kommt im nächsten Jahr zum 100. Jahrestag des Plebiszits in Oberschlesien ebenfalls eine Gedenkbriefmarke heraus.

Polska wersja poniżej

Die Schlesischen Aufstände sowie das Plebiszit sind in der Geschichte Oberschlesiens kontrovers diskutierte Ereignisse. Für Polen sind es Beweise für das Polentum der Oberschlesier und ihren Wunsch, Teil des nach dem Ersten Weltkrieg wiedergeborenen polnischen Staates zu werden. In der deutschen Geschichtsschreibung werden die sog. Aufstände eher kritisch als Angriffe auf die souveräne Grenzen des deutschen Staates gesehen.

Auch wenn sich viele Historiker auf beiden Seiten in der Interpretation der damaligen Ereignisse mittlerweile stark angenähert haben, werden sie vor allem in Polen politisch und publizistisch bis heute recht einseitig dargestellt.

Polen

Das sieht man auch an den Jubiläums-Briefmarken, die seit dem letzten Jahr von der Polnischen Post zu jedem Schlesischen Aufstand herausgegeben werden. So war im vergangenen Jahr vor dem weiß-roten Hintergrund Alfons Zgrzebniok abgebildet, ein aus Dziergowitz stammender Lehrer, der im ersten Aufstand der Kommandant auf der polnischer Seite gewesen ist.

In diesem Jahr widmet die Post die zweite Jubiläumsmarke Andrzej Mielęcki, einem aus der Nähe von Piotrków Trybunalski stammenden Arzt, der sich Anfang des 20. Jahrhunderts in Kattowitz niedergelassen und dort für das Polentum engagiert hat. Der an ihm verübte Mord durch deutsche Sicherheitskräfte soll der unmittelbare Grund für den Ausbruch des sog. Zweiten Schlesischen Aufstandes 1920 gewesen sein, schreibt die Polnische Post in ihrer Pressemitteilung.

Deutschland

Einen weniger konfrontativen Weg geht dagegen die Stiftung Haus Oberschlesien in Ratingen. Statt auf tragische Einzelschicksale zu verweisen und so ein einseitiges Bild der Ereignisse von vor 100 Jahren zu kreieren, setzt die Stiftung auf Bildungsarbeit zum Thema Plebiszit in Oberschlesien, dessen 100. Jahrestag 2021 begangen wird. Dazu wurde eine Briefmarke entworfen, die eben auf das Plebiszit hinweist und von der Deutschen Post als Postwertzeichen angenommen wurde.

Damit will die Stiftung auf den Jahrestag selbst aufmerksam machen, vor allem aber, wie es aus der Pressemittelung hervorgeht, die geplanten wissenschaftlichen Konferenzen bewerben, die in Zusammenarbeit mit deutschen und polnischen Einrichtungen organisiert werden, um so ein breites Licht auf diesen schwierigen Abschnitt der oberschlesischen Geschichte zu werfen.
Zur Erinnerung: Im Zuge der sog. Aufstände und des Plebiszits fiel zwar ein flächenmäßig kleiner Teil der Region an Polen, gleichzeitig machte dieser aber den Großteil des oberschlesischen Industriegebietes aus.

Od ubiegłego roku Polska upamiętnia tzw. powstaniaśląskie z 1919, 1920 i 1921 roku, czemu służy także znaczek wydany w tym roku przez Pocztę Polską. W Niemczech w przyszłym rokupojawi sięznaczek upamiętniający setną rocznicęplebiscytu na Górnym Śląsku.

Powstania śląskie, a także plebiscyt to kontrowersyjne wydarzenia w historii Górnego Śląska. Dla Polaków są one dowodem polskości Górnoślązaków i ich pragnienia, by stać się częścią odrodzonego po I wojnie światowej państwa polskiego. W niemieckiej historiografii te tzw. powstania są postrzegane raczej krytycznie, jako ataki na suwerenne granice państwa niemieckiego.
Mimo że wielu historyków po obu stronach znacznie zbliżyło się w swojej interpretacji ówczesnych wydarzeń, to jednak są one przedstawiane w sposób dość jednostronny, zwłaszcza w Polsce, czy to w polityce, czy różnych publikacjach.

Polska

Widać to także po znaczkach jubileuszowych, które Poczta Polska wydaje od zeszłego roku na temat każdego z powstań śląskich. Na przykład w ubiegłym roku Alfons Zgrzebniok, nauczyciel z Dziergowic, który był dowódcą po stronie polskiej w pierwszym powstaniu, został przedstawiony na biało-czerwonym tle.
W tym roku poczta poświęca swój drugi jubileuszowy znaczek Andrzejowi Mielęckiemu, lekarzowi z okolic Piotrkowa Trybunalskiego, który na początku XX wiekuosiedlił się w Katowicach, gdzie działał na rzecz Polski. Jego zamordowanie przez niemieckie siły bezpieczeństwa było podobno bezpośrednią przyczyną wybuchu drugiegopowstania śląskiego w 1920 roku – pisze Poczta Polska w komunikacie prasowym.

Niemcy

Mniej konfrontacyjne podejście przyjmuje Fundacja Haus Oberschlesien w Ratingen, która zamiast odwoływać się do tragicznych indywidualnych losów i tworzyć w ten sposób jednostronny obraz wydarzeń sprzed stu lat, skupia się na działalności edukacyjnej dotyczącej plebiscytu na Górnym Śląsku, którego stulecie będzie obchodzone w 2021 roku. W tym celu zaprojektowano znaczek, który odnosi się do plebiscytu i został zaakceptowany przez Deutsche Post jako znaczek pocztowy.
W ten sposób fundacja chce zwrócić uwagę na sam jubileusz, a przede wszystkim, jak wynika ze wspomnianego komunikatu prasowego, promować planowane konferencje naukowe, które będą organizowane we współpracy z instytucjami niemieckimi i polskimi, aby rzucić szerokie światło na ten trudny okres górnośląskiej historii.
Przypomnijmy, że wwyniku tzw. powstań i plebiscytu Polsce przypadła pod względem powierzchniniewielka część regionu, stanowiła ona jednakwiększość Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Rudolf Urban