Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego zorganizowały 3 grudnia debatę w ramach 15-lecia ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Tym razem jednak nie Niemcy były w centrum uwagi, ale mniejszości etniczne oraz Kaszubi.
– My w Opolu głównie mówimy o mniejszości niemieckiej, zapomina się jednak, że w Polsce są także inne mniejszości narodowe i etniczne i ustawa o mniejszościach gwarantuje nam wszystkim te same prawa – powiedział na rozpoczęcie debaty Rafał Bartek, szef opolskich Niemców i zarazem przewodniczący Sejmiku Województwa Opolskiego.
Co dała ustawa
Dlatego też DWPN oraz opolski urząd marszałkowski tym razem postanowiły zapytać właśnie przedstawicieli mniejszości etnicznych, a dokładnie Karaimkę Mariolę Abkowicz, Roma Andrzeja Łuczaka oraz Kaszuba Łukasza Grzędzickiego, co ustawa o mniejszościach dała tym społecznościom.
Łukasz Grzędzicki wskazał nie tylko na uchwalenie ustawy o mniejszościach, ale także jubileusz samorządu terytorialnego w Polsce, ponieważ oba wydarzenia były kamieniami milowymi dla społeczności kaszubskiej. – Samorządność była zastrzykiem ożywczym dla aktywności Kaszubów, zaś ustawa ustanowiła, że nasz język kaszubski zyskał na prestiżu, także dlatego, iż może być używany oficjalnie jako język pomocniczy w urzędach gminy, a także za pomocą dwujęzycznych tablic. Poprzez ustawę państwo polskie dowartościowało język kaszubski i nadało mu konkretny status – mówi Łukasz Grzędzicki.
Dla Marioli Abkowicz ustawa jest natomiast podstawą do sformalizowania i uporządkowania działań kulturalnych mniejszości. – Problemy, jakie mamy, nie różnią się od problemów innych mniejszości, więc ustawa o mniejszościach próbuje odpowiedzieć na nasze wspólne wyzwania – mówi Abkowicz, a Andrzej Łuczak dodaje, że ustawa dała Romom podmiotowość prawną i sprawiła, że ta społeczność zaczęła się bardziej angażować w życie publiczne.
Do zmiany
Mimo tych pozytywnych aspektów przedstawiciele mniejszości etnicznych widzą potrzebę wprowadzenia zmian, które miały już nastąpić w 2015 roku, jednak nowelizację ustawy zawetował wówczas prezydent Andrzej Duda. – A był tam m.in. zapis o wprowadzeniu języka pomocniczego mniejszości na poziomie powiatu, co podniosłoby prestiż naszych języków. Ponadto ustawa powinna bardziej skoordynować różne polityki wobec mniejszości narodowych i etnicznych. M.in. w zakresie nauczania języka powinny być obrane konkretne drogi działania i te należałoby potem co trzy lub pięć lat ewaluować – mówi Łukasz Grzędzicki. Zaś Mariola Abkowicz wskazuje na niedostateczne finansowanie mniejszości narodowych i etnicznych. – Od lat mówimy, że wsparcie naszej działalności w formie grantów to wielki problem, który nie zabezpiecza nas długofalowo – mówi Mariola Abkowicz.
Także praca samej Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości, która powstała na podstawie ustawy, powinna zostać zoptymalizowana. Ze strony mniejszości komisja spełnia ważną rolę platformy do dyskusji o ważnych sprawach dla każdej społeczności, choć wpływ na prawo jako takie nie jest duży, podkreśliła Mariola Abkowicz. Krytykę pod adresem strony rządowej zgłosił natomiast Łukasz Grzędzicki: – Co irytuje, to częsta zmiana urzędników, którzy potem muszą uczyć się od nowa. To mocno osłabia znaczenie komisji i politykę państwa wobec mniejszości.
Rudolf Urban
