Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

An sich glauben! (+Video & Audio)

Vergangene Woche tagten die Delegierten der Sozial-Kulturellen Gesellschaft der Deutschen im Oppelner Schlesien bei ihrer Jahresversammlung. Diese dominierten neben Themen wie Bildung und Geschichtsaufarbeitung vor allem die diesjährigen Selbstverwaltungswahlen.

 

 

 

 

Wersja polska poniżej

“Wir treffen uns an einem geschichtsträchtigen Ort, denn hier in Himmelwitz war eine der Gründungsgruppen der heutigen deutschen Minderheit aktiv. Richard Urban hat in seiner Gaststätte “An der Ecke” viele Menschen zusammengeführt, die sich für eine offizielle Anerkennung unserer Volksgruppe stark gemacht haben”, sagte bei der Jahresversammlung Józef Swaczyna, Landrat von Groß Strehlitz, und fügte hinzu: “Keiner soll versuchen uns totzureden!”.

 

 

Nicht abschreiben lassen

Dies war eine offensichtliche Anspielung auf einen Artikel von Sebastian Fikus, eines Delegierten der SKGD aus Deschowitz, der medienwirksam eine Woche vor der Jahresversammlung in der regionalen Tageszeitung NTO die deutsche Minderheit als “ausgetrockneten See” bezeichnete, in dem die Führung der SKGD versuche “immer noch Fische zu angeln”.
Swaczynas Aussage blieb dabei nicht die einzige, die den Text Fikus’ kritisierte. Brygida Mosz aus Stubendorf z.B. zeigte sich entrüstet darüber, wenn die Aktivität der Minderheit als künstlich dargestellt werde. “Wir sind in unserer Gemeinde aktiv und gehen auch auf die gesamte lokale Gemeinschaft zu”, sagte sie und wenig später pflichtete ihr Róża Zgorzelska aus Friedersdorf bei, die von Beifall begleitet appellierte: “Jetzt erst recht zeigen wir, dass wir aktiv sind und keinesfalls abgeschrieben werden dürfen.”

 

 

Topthema Wahlen

Von der Aufforderung, sich nicht abschreiben zu lassen, war auch die Diskussion rund um die diesjährigen Selbstverwaltungswahlen dominiert. Dabei präsentierte der SKGD-Vorsitzende Rafał Bartek nicht nur den Wahlslogan der Minderheit – “Oppelner Region. Gemeinsame Sache” – und erste Plakatbeispiele. Viel wichtiger erschien es ihm, das eingeschlafene Engagement wieder zu beleben. “Die Menschen glauben an uns, aber wir glauben oft nicht an uns selbst. Viele unserer Wähler stört das Minderheitslogo nicht, denn sie sehen dahinter die Menschen, die seit Jahren gute Kommunalpolitik betreiben. Wir aber haben Angst mit diesem Logo in den Wahlkampf zu ziehen”, sagte Rafał Bartek.
In der Diskussion um die Bedeutung der Wahlen meinte dann Bernard Gaida, Vorsitzender des VdG, des Dachverbandes aller deutschen Organisationen in Polen: “Oppeln ist das Zugpferd für alle anderen Regionen in Polen, in denen die deutsche Minderheit lebt. Ob wir wollen oder nicht, bestimmen wir die Kondition der deutschen Minderheit im ganzen Land, tragen deshalb eine besondere Verantwortung und können nun auch beim Thema Wahlen nicht weniger aktiv werden.”
Das sehen auch die in Himmelwitz zusammengekommenen Delegierten so. “Ich denke, die Kommunalwahlen 2018 werden ganz wichtig, nicht nur für uns hier in Oppeln, sondern generell für die Situation in Polen. Wenn wir uns jetzt mobilisieren, wenn wir jetzt geschlossen an die Urnen gehen, können wir ein Zeichen setzen, dass wir mit dem Kurs in Polen, Europa und der Welt nicht einverstanden sind”, sagt Martin Konietzko aus der Gemeinde Malapane. Der Bürgermeister von Collonowska Norbert Koston meint ebenfalls, die Kommunalpolitiker der Deutschen Minderheit hätten in den letzten Jahren viele Erfolge eingefahren und damit bestünde die große Chance, dass die Wähler die erkennen.

Bei aller positiver gegenseitiger Mutmachung zeigten sich einige SKGD-Vertreter vor eine schwierige Situation gestellt. So sei es u.a. in Rosenberg, wo bis heute die Kandidatensuche für die Wahl gelinde gesagt eine Herausforderung für die dortigen Strukturen der SKGD sei, meint Joanna Schubert. Damit steht sie nicht allein, denn in einer Reihe von Gemeinden und Kreisen konnten bis heute keine Listen erstellt werden, manche bisherigen Vertreter der Minderheit haben sich zudem entschieden unter einem anderen Logo anzutreten, hörte man während der inoffiziellen Gespräche unter den Delegierten.

 

 

 

 

Geschichte und Bildung

Doch die Wahlen allein bestimmten nicht die gesamte Jahresversammlung. So konnte der Chef der Deutschen in der Oppelner Region Rafał Bartek im Bereich Kultur- und Identitätsarbeit auf ein ereignisreiches Jahr 2017 zurückblicken. “Wir haben dabei nicht nur die bewährten Projekte veranstaltet, sondern uns auch neue Initiativen auf den Weg gebracht, wie ein Buch über bedeutende Deutsche aus Oberschlesien oder den Film “Gruß aus Oppeln” über die Vorkriegsgeschichte der Woiwodschaftshauptstadt. Vor allem der Film zeigte, wie interessiert die Menschen, auch aus der Mehrheitsgesellschaft, an der deutschen Geschichte der Region sind”, betonte Rafał Bartek.
Die Vorstandssekräterin Zuzanna Donath-Kasiura setzte im von ihr vorgestellten Arbeitsprogramm für die kommenden Monate neben bewährten Projekten ebenfalls auf Neues. “Wir wollen u.a. den Jugendlichen unsere Organisation näher bringen, und zwar in Form eines Comicfilms. Außerdem setzten wir auch auf das geschriebene Wort, denn wir werden nicht nur ein Buch über wichtige Informationen zur deutschen Minderheit in Polen herausgeben, sondern auch die Rechte der Minderheiten, die in polnischen Gesetzen verankert sind gebündelt in Form einer Broschüre herausgeben.”

Bei der Suche nach neuen Projekten, will die SKGD allerdings die Geschichte nicht vergessen, wie Rafał Bartek sagt: “Wir müssen tatsächlich überlegen, wie wir es bewerkstelligen. Jeder Tag, an dem ein Zeitzeuge stirbt, zeigt, dass uns ein Ort fehlt, an dem die junge Generation und die Mehrheitsgesllschaft mehr über unsere Geschichte erfahren könnten, wo wir die Menschen für unsere Identität und eine Offenheit sensibilisieren.” Damit spielt er auf das seit Jahren während der sog. deutsch-polnischen Rundtischgespräche beschlossene Dokumentations- und Ausstellungszentrum der deutschen Minderheit an, das bislang lediglich als Projekt innerhalb des Hauses der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit funktioniert. Bis zu einem professionell aufgebauten Museum wird es allerdings wohl noch länger dauern, den politischen Willen in Polen und Deutschland sowie finanzielle Mittel vorausgesetzt.

 

 

 

Vor der Unabhängigkeit

Geschichte spielt in diesem Jahr in Polen generell eine wichtige Rolle, da das 100. Jubiläum der Unabhängigkeit des Landes gefeiert wird. Hier allerdings will die Deutsche Minderheit auch andere Akzente setzen. “Man vergisst nämlich dabei, dass diese Unabhängigkeit auf dem Ende des Ersten Weltkrieges basiert. Für uns war es der erste schreckliche Krieg, in dem wir Vorfahren und Verwandte verloren haben. In jedem unserer Dörfer standen seitdem auch Denkmäler für die Kriegstoten. Diese wurden nach 1990 teilweise wiederaufgebaut, nachdem sie in der kommunistischen Zeit dem Verfall preisgegeben wurden, aber ob die junge Generation weiß, wieso sie da stehen, was das für eine Geschichte gewesen ist, bin ich mir nicht sicher. Daher auch unser Appell nicht nur an unsere eigenen Mitglieder, sondern an die gesamte Oppelner Bevölkerung, sich gerade bei diesem Jubiläum an die Weltkriegsgeschichte zu erinnern, die auch Teil unsrer regionalen Geschichte ist. Ich hoffe, dass wir damit erreichen, dass man sich zumindest ein wenig mit den Auswirkungen dieser Jahre in unserer Region beschäftigt“, sagt Rafał Bartek.

 

Rudolf Urban

 

 

 

Wierzmy w siebie

 

W minionym tygodniu obradowali na dorocznym zgromadzeniu delegaci Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim. Oprócz tematów związanych m.in. z edukacją oraz rozliczeniem z historią spotkanie zdominowały tegoroczne wybory samorządowe.

 

– Spotykamy się w historycznym miejscu, bowiem tu w Jemielnicy działała jedna z grup założycielskich dzisiejszej mniejszości niemieckiej. Richard Urban w swojej restauracji „Na Rogu” dał możliwość spotykania się wielu ludziom, którzy walczyli o oficjalne uznanie naszej społeczności narodowej – powiedział w trakcie zgromadzenia Józef Swaczyna, starosta powiatu strzeleckiego, i dodał: – Niech nikt nie twierdzi, że giniemy.

 

 

 

 

Nie dajmy się spisać na straty

Była to oczywista aluzja do artykułu autorstwa Sebastiana Fikusa, delegata TSKN ze Zdzieszowic, który na tydzień przed zgromadzeniem na łamach regionalnego dziennika „NTO” określił mniejszość niemiecką mianem „wyschniętego jeziora”, w którym kierownictwo TSKN wciąż jeszcze „próbuje łowić ryby”.

Wypowiedź Swaczyny nie była zresztą jedyną, w której skrytykowano tekst Fikusa. Na przykład Brygida Mosz z Izbicka wykazała oburzenie faktem, że działalność MN jest przedstawiana jako sztuczna: – Jesteśmy aktywni w naszej gminie, a także wychodzimy naprzeciw potrzebom całej lokalnej społeczności – powiedziała, a wkrótce potem w podobnym tonie wyraziła się Róża Zgorzelska z Biedrzychowic, która przy akompaniamencie oklasków zaapelowała: – Zwłaszcza teraz pokazujemy, że jesteśmy aktywni i w żadnym wypadku nie należy nas spisywać na straty.

 

 

Główny temat – wybory

Wezwanie do tego, by nie dać się spisać na straty, zdominowało też dyskusję poświęconą tegorocznym wyborom samorządowym. W jej trakcie przewodniczący TSKN Rafał Bartek zaprezentował hasło wyborcze mniejszości, które brzmi „Region opolski. Wspólna sprawa”, oraz pierwsze przykłady plakatów. Za znacznie ważniejsze uznał to, aby ożywić słabnące tu i ówdzie zaangażowanie. – Ludzie w nas wierzą, ale my często nie wierzymy sami w siebie. Dużej części naszych wyborców nie przeszkadza logo mniejszości, gdyż wiedzą, że za nim stoją ludzie, którzy od lat uprawiają dobrą politykę komunalną. Ale my boimy się wystartować z tym logo w kampanii wyborczej – powiedział Rafał Bartek.
Następnie w dyskusji dotyczącej znaczenia wyborów Bernard Gaida, przewodniczący VdG – związku zrzeszającego wszystkie niemieckie organizacje w Polsce – stwierdził: – Opole jest siłą napędową dla wszystkich innych regionów w Polsce, w których żyje mniejszość niemiecka. Czy tego chcemy, czy nie chcemy, jesteśmy wyznacznikiem kondycji mniejszości niemieckiej w całym kraju, w związku z czym ponosimy szczególną odpowiedzialność i nie możemy zmniejszać aktywności także teraz w kwestii wyborów.

Tego samego zdania byli delegaci zebrani w Jemielnicy. – Myślę, że wybory samorządowe w 2018 roku będą bardzo ważne nie tylko dla nas tutaj na Opolszczyźnie, lecz generalnie z punktu widzenia sytuacji w Polsce. Jeśli się teraz zmobilizujemy, jeśli solidarnie pójdziemy do urn, to możemy zasygnalizować, że nie zgadzamy się z kursem, jakim toczą się sprawy w Polsce, Europie i na świecie – mówił Martin Konietzko z gminy Ozimek. Podobnie też burmistrz Kolonowskiego Norbert Kostoń uważa, że samorządowcy z mniejszości niemieckiej odnieśli w ostatnich latach wiele sukcesów, dzięki czemu istnieje duża szansa, że wyborcy to dostrzegą.

Pomimo wzajemnego dodawania sobie otuchy niektórzy przedstawiciele TSKN stwierdzili, że stanęli w obliczu trudnej sytuacji. I tak Joanna Schubert uważa, że np. w Oleśnie, gdzie do dziś trwa poszukiwanie kandydatów chętnych do wystartowania w wyborach, ich znalezienie stanowi, delikatnie mówiąc, wyzwanie dla tamtejszych struktur TSKN. Nie jest w tym zresztą osamotniona, bo podczas nieoficjalnych rozmów w gronie delegatów można było usłyszeć, że w szeregu gmin i powiatów do dziś nie udało się sporządzić list, a do tego niektórzy dotychczasowi przedstawiciele MN zdecydowali się wystartować pod innym logo.

 

 

 

Historia i edukacja

Temat wyborów nie był jedynym, jaki poruszono w trakcie zgromadzenia. Szef opolskich Niemców Rafał Bartek z satysfakcją stwierdził, że rok 2017 był bogaty w wydarzenia z zakresu działalności kulturalnej oraz kształtowania i umacniania tożsamości. – Organizowaliśmy nie tylko sprawdzone projekty, lecz także wdrażaliśmy nowe inicjatywy, jak choćby wydanie książki o wybitnych Niemcach z Górnego Śląska czy realizacja filmu pt. „Gruss aus Oppeln”, traktującego o przedwojennych dziejach stolicy województwa. Przede wszystkim film pokazał, jak bardzo ludzie są zainteresowani niemiecką historią regionu, wśród nich także osoby wywodzące się z większości społeczeństwa – zaznaczył Rafał Bartek.
Sekretarz zarządu TSKN Zuzanna Donath-Kasiura w przedstawionym przez siebie programie działalności w nadchodzących miesiącach postawiła nie tylko na sprawdzone projekty, lecz także na nowe idee. – Chcemy przybliżyć działalność naszej organizacji m.in. młodzieży, mianowicie w formie filmu komiksowego. Poza tym stawiamy też na słowo pisane: wydamy nie tylko książkę zawierającą ważne informacje o mniejszości niemieckiej w Polsce, lecz także broszurę omawiającą niejako w pigułce prawa mniejszości narodowych i etnicznych, jakie zostały skodyfikowane w polskich przepisach prawnych.

Poszukując nowych projektów, TSKN nie zapomni wszakże o historii. Jak mówi Rafał Bartek: – Musimy się faktycznie zastanowić, jak tego dokonać. Każdy dzień, w którym umiera świadek czasu, pokazuje, że zabrakło nam miejsca, gdzie młode pokolenie oraz większość społeczeństwa mogłyby dowiedzieć się czegoś więcej o naszej historii, gdzie moglibyśmy uwrażliwiać ludzi na naszą tożsamość oraz na przejawianie otwartości.

Mówiąc to, przewodniczący nawiązał do podjętej przed laty w ramach rozmów tzw. polsko-niemieckiego okrągłego stołu decyzji o utworzeniu centrum dokumentacyjno-wystawienniczego mniejszości niemieckiej, które jak dotąd funkcjonuje jedynie jako projekt w obrębie Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej. Zapewne minie jeszcze sporo czasu do chwili powstania profesjonalnie zorganizowanego muzeum, zakładając, że będzie w tej kwestii wola polityczna w Polsce i Niemczech, a także znajdą się środki finansowe.

 

 

W przededniu jubileuszu odzyskania niepodległości

Generalnie rzecz biorąc, historia odgrywa w tym roku w Polsce ważną rolę, jako że odbędą się obchody jubileuszu 100-lecia odzyskania przez kraj niepodległości. W tej kwestii mniejszość niemiecka zamierza zaakcentować także inne aspekty: – Często zapomina się, że podstawą odzyskania niepodległości był koniec I wojny światowej. Dla nas była to pierwsza straszna wojna, w której straciliśmy wielu krewnych. Od tego czasu w każdej z naszych wsi stały pomniki upamiętniające ofiary wojny, których część została odbudowana po 1990 roku, jako że w okresie rządów komunistycznych były one niszczone i dewastowane. Nie jestem jednak pewien, czy młode pokolenie wie, dlaczego one tam stoją, co to była za historia. Stąd też nasz apel skierowany nie tylko do naszych własnych członków, lecz także do całego społeczeństwa Śląska Opolskiego, aby właśnie przy okazji tego jubileuszu przypomnieć sobie historię wojen światowych, które są też częścią historii naszego regionu. Mam nadzieję, że uda nam się w ten sposób sprawić, aby zajęto się choćby w niewielkiej mierze kwestią wpływu, jaki owe lata wywarły na nasz region – mówi Rafał Bartek.

 

Rudolf Urban

Show More