Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Ich lehre, aber vor allem lerne ich

 

Mit Beata Czech aus dem oberschlesischen Tarnau, die zur Zeit in der Nähe von Berlin als Deutschlehrerin mit Flüchtlingskindern arbeitet, sprach Rudolf Urban.

Schon in Groß Strehlitz war Beata Czech als aktive Lehrerinn bekannt und organisierte u.a. im letzem Jahr ein deutsch-polnisches Projekt zum  Thema Heimat. Vl. oben Jens Baumann vom Freistaat Sachsen, Organisatorin Beata Czech, vl. unten Künstlerin Mauga Houba-Hausherr und Roland Schmidt vom Goethe-Institut Krakau.
Foto: Marie Baumgarten

 

Normalerweise unterrichten Sie Deutsch an einer Großstrehlitzer Oberschule, nun sind Sie aber im brandenburgischen Zossen an der dortigen Oberschule Wünsdorf tätig. Wie kam es dazu?

 

Europa durchlebt jetzt einen gesellschaftlichen Wandel und ich bin der einung, dass man auf unserem Kontinent schon von einer Völkerwanderung sprechen kann. In unserer Heimat Schlesien, kriegen wir zurzeit wenig davon mit, aber ich wollte diesen Prozess hautnah erleben und mir eine eigene Meinung über die Situation der Flüchtlinge und vor allem der Flüchtlingskinder bilden. Vor etwa einem Jahr fasste ich daher einen Entschluss: Ich lerne die Kinder kennen, die durch Kriegsgeschehnisse, politische Missstände oder schwierige ökonomische Situationen nach Europa getrieben wurden. Ich wollte ihre Lebensgeschichte, Persönlichkeiten und Zukunftsträume kennenlernen.

Zuerst plante ich in den Sommerferien in einer Erstaufnahmeeinrichtung zu arbeiten, doch als ich erfuhr, dass man in der Erstaufnahmeeinrichtung Wünsdorf (Brandenburg) einen Deutschlehrer sucht, habe ich mich sofort um die Arbeitsstelle hier beworben. Ich bin nun an der Comenius- Oberschule Wünsdorf beschäftigt, aber mein Arbeitsplatz ist eine Schule in einem der größten Flüchtlingslager in Deutschland. Die Lehrer, die hier mit mir arbeiten, kommen aus der ganzen Welt, was mich zusätzlich inspiriert.

Ich möchte auch momentan hier in Deutschland bleiben, weil ich in der Praxis Deutsch als Fremdsprache unterrichten lerne und diese Erfahrungen kann ich dann in Schlesien umsetzen.

 

 

Wie erleben Sie die Arbeit mit den Flüchtlingskindern?

 

Ich arbeite an einer Schule in einer Erstaufnahmeeinrichtung und unterrichte hier Kinder und Jugendliche zwischen sechs und 18 Jahren in Deutsch, Geschichte und Politik. In einer Klasse sprechen die Schüler über zehn verschiedene Sprachen, aber Deutsch ist die Sprache, die uns die Verständigung ermöglicht.

 

Mit meinen „kleinen Helden”, wie ich meine Flüchtlingsschüler immer nenne, bereiten wir im Schuljahr 2018/2019 zwei Projekte für den Bundespräsidenten und ein Projekt für die Bundeszentrale für politische Bildung (BpB). Für den Bundespräsidenten setzen wir unsere eigenen Ideen des demokartischen Handelns in unserer internationalen Schule um. Wenn man berücksichtigt, dass unsere Schüler durch verschiedene politische Systeme erzogen wurden und nun erst die Demokartie kennenlernen, dann ist für sie die Demokratie eine Neuheit und sie müssen lernen sie zu begreifen. Wir nehmen zusätzlich an dem Förderprogramm „Demokratisch handeln” für Jugendliche und Schulen teil. Dabei entstehen tolle Sachen über die wir vorerst aber nicht genau berichten können. Das zweite Projekt verlangt von uns, dass wir die lokale Geschichte Wünsdorfs erforschen und anhand von Archivalien oder Zeitzeugengeaprächen das Unentdeckte entdecken. Für die BPB denken wir uns im Fach Bio verschiedene Maßnahmen für den Erhalt der Umwelt in Wünsdorf aus, die wir dann mit den Einwohnern umsetzen. Das alles müssen wir dokumentieren und bis Ende des Jahres abschließen. Es ist also viel Arbeit, aber es macht uns riesig Spaß die Rahmen des normalen Unterrichst zu sprengen und durch`s Handeln lernen.

 

Wir bemühen uns, dass diese Projekte in Zukunft, wenn sie fertig sind, Anerkennung in Deutschland finden und dadurch meiner Meinung nach das sehr ungerechte und verzerrte Bild der Flüchtlinge sich in Deutschland zum Positiven verändert.

 

Wenn meine Schüler gute Arbeit bei den Projekten leisten, wird man in Deutschland die Stimme der Flüchtlingskinder lauter hören können und dies will ich in diesem Jahr, das ich hier erleben darf, schaffen.

 

Die Zeit hier ist für mich sehr kostbar und ich verbringe auch sehr gerne meine Freizeit mit diesen Kindern. Oftmals sitzen wir zusammen draußen vor der Schule und machen lockere Konversationsstunden. Dann stoßen zu uns andere Flüchtlinge, umringen uns und versuchen jedes ausgesprochene deutsche Wort aufzuschnappen – das ist eine unbeschreibliche Situation, wenn man ca. 50 erwachsene Leute als lernwilliges Publikum hat. Für solche Momente lohnt es sich hier zu sein. Manchmal spielen wir auch zusammen Fußball oder Gesellschaftsspiele im Freizeitraum und manchmal sitzen wir nur gemeinsam und sprechen über die ungerechte Vergangenheit und unsichere Zukunft. Wir schaffen uns ein Stück heile Welt, aus der von Zeit zu Zeit manches Kind plötzlich herrausgerissen wird, denn es wird in ein nächstes Lager überstellt.

 

 

Es gibt bestimmt Unterschiede zwischen ihrem jetzigen Arbeitsplatz und polnischen/schlesischen Schulen. Welche sind für Sie die Wichtigsten?

Das werden mir vielleicht viele Wochenblattleser nicht glauben, aber die Flüchtlingskinder arbeiten im Unterricht sehr fleißig mit. Ich würde sogar meinen, dass sie mehr Engagement zeigen, als unsere polnischen Schüler. Wenn wir Tests schreiben, dann wollen sie immer 100 Prozent haben. Oftmals ist es schon passiert, dass meine Schüler angefangen haben zu weinen, weil sie nicht die volle Punktezahl erreicht haben. Ich muss dann sehr behutsam mit ihnen umgehen. Dazu muss ich sagen, dass sie sehr schnell Deutsch lernen und auch problemlos die europäische Kultur zu verstehen lernen und auch Akzeptanz zeigen. Es gab nie ein Problem wegen kultureller oder religiöser Unterschiede, trotz der nationalen Vielfalt, die sich im Klassenraum begegnet.

 

 

Was nehmen Sie für sich selbst mit von der Zeit in Zossen?

 

Ich habe in den drei Monaten, die ich hier bislang verbracht habe, schon so viele neue Erfahrungen gesammelt, die ich als Lehrerin in Schlesien nie sammeln könnte. Ich versuche aus jeder Situation zu lernen und mich als Lehrerin weiterzuentwickeln. Ich lehre, aber vor allem lerne ich von meinen Schülern und versuche sie in den Momenten, wenn ich sie in meinem Klassenraum habe, mein Bestes zu tun und ihnen Mut, Zuversicht zu geben und ein Stück heile Welt zu schaffen… einfach ein Lächeln auf`s Gesicht zu zaubern. Denn man weiß nie, was der nächste Tag jedem einzelnen Flüchtlingskind bringen wird.

 

 

 

Uczę, ale przede wszystkim sama się uczę

 

 

Z Beatą Czech z górnośląskiego Tarnowa Opolskiego, która obecnie pracuje w pobliżu Berlina z dziećmi z rodzin uchodźców jako nauczycielka języka niemieckiego, rozmawia Rudolf Urban.

 

 

In Deutschland ist Beata Czech nun Deutschlehrerinn in einer Mustikulturellen klasse
Foto: privat

 

Zasadniczo uczy Pani niemieckiego w jednej ze szkół średnich w Strzelcach Opolskich, ale teraz pracuje Pani w brandenburskim mieście Zossen w szkole średniej mieszczącej się w dzielnicy Wünsdorf. Jak do tego doszło?

 

Europa przeżywa obecnie przemiany społeczne i uważam, że można już mówić na naszym kontynencie o wędrówce ludów. U nas na Śląsku na razie prawie nie obserwujemy tego zjawiska, ale ja chciałam go doświadczyć z bliska i wyrobić sobie własne zdanie na temat sytuacji uchodźców i przede wszystkim ich dzieci. Dlatego też mniej więcej rok temu podjęłam decyzję, aby poznać dzieci, które zostały niejako zapędzone do Europy na skutek wojennych wydarzeń, nieprawidłowości politycznych czy też trudnej sytuacji ekonomicznej. Zapragnęłam poznać historie ich życia, ich osobowości oraz marzenia co do przyszłości.

 

Najpierw planowałam, że podejmę pracę w czasie wakacji letnich w jednym z ośrodków recepcyjnych dla uchodźców, jednak gdy się dowiedziałam, że w takim właśnie ośrodku w Wünsdorf (Brandenburgia) poszukiwany jest nauczyciel języka niemieckiego, od razu złożyłam aplikację. Obecnie jestem zatrudnione w szkole średniej Comenius w Wünsdorf, ale moim miejscem pracy jest szkoła mieszcząca się w jednym z największych obozów dla uchodźców w Niemczech. Nauczyciele, którzy tu wraz ze mną pracują, pochodzą z całego świata, co mnie dodatkowo inspiruje.

 

Chwilowo chciałabym też pozostać tu w Niemczech, ponieważ w praktyce uczę się nauczać języka niemieckiego jako obcego i są to doświadczenia, które będę później mogła przenieść na śląski grunt.

 

 

Jakie ma Pani wrażenia, pracując z dziećmi uchodźców?

 

Pracuję w szkole mieszczącej się w ośrodku recepcyjnym dla uchodźców, gdzie dzieci i młodzież w wieku od 6 do 18 lat uczę języka niemieckiego, historii oraz zagadnień politycznych. W jednej klasie uczniowie mówią ponad dziesięcioma różnymi językami, ale język niemiecki jest tym, który umożliwia nam porozumiewanie się ze sobą.

Z moimi „małymi bohaterami”, jak nazywam dzieci uchodźców, które uczę, przygotowujemy w roku szkolnym 2018/2019 dwa projekty dla prezydenta RFN oraz jeden projekt dla Federalnej Centrali Kształcenia Obywatelskiego (BPB). W ramach projektów dla prezydenta wdrażamy własne pomysły dotyczące zasad demokratycznego postępowania w naszej międzynarodowej szkole. Uwzględniając fakt, iż nasi uczniowie byli wychowywani w różnych systemach politycznych i dopiero teraz poznają demokrację, jest ona dla nich nowością i muszą nauczyć się ją rozumieć. Dodatkowo bierzemy udział w programie pt. „Działamy demokratycznie” adresowanym do młodzieży i szkół. Powstają przy tym arcyciekawe sytuacje, o których jednak na razie nie możemy szczegółowo opowiadać. Drugi projekt wymaga od nas badania lokalnej historii Wünsdorf i odkrywania tego, co jeszcze nie zostało odkryte w oparciu o materiały archiwalne oraz rozmowy ze świadkami czasu. Z kolei w ramach projektu dla BPB wymyślamy na zajęciach o ekologii różne działania służące zachowaniu naturalnego środowiska w Wünsdorf, które wdrażamy następnie wraz z mieszkańcami dzielnicy. To wszystko musimy udokumentować i zakończyć w terminie do końca roku. Jest więc dużo pracy, ale sprawia nam ogromną przyjemność to, że możemy wykraczać poza ramy normalnego nauczania i uczyć się poprzez działanie.
Staramy się, aby te projekty w przyszłości, gdy zostaną sfinalizowane, znalazły uznanie w Niemczech i przyczyniły się do pozytywnej zmiany bardzo niesprawiedliwego i zniekształconego moim zdaniem obrazu uchodźców w Niemczech.

 

Jeśli moi uczniowie dobrze wykonają swoją pracę w ramach wspomnianych projektów, to ludzie w Niemczech głośniej usłyszą głos dzieci uchodźców, co chcę osiągnąć w tym roku, w którym mam okazję tu być.

 

Przebywanie tutaj jest dla mnie bardzo cenne i bardzo lubię też spędzać z tymi dziećmi swój czas wolny. Często siedzimy razem na zewnątrz budynku szkoły i urządzamy swobodne konwersacje, w trakcie których przyłączają się do nas inni uchodźcy, stają dookoła nas i próbują podchwycić każde słowo wypowiedziane po niemiecku – jest to nieopisana wręcz sytuacja, gdy ma się jako publiczność około 50 dorosłych osób chcących się uczyć. Dla takich chwil warto tu być. Czasami gramy też razem w piłkę nożną albo w gry towarzyskie w świetlicy, a czasem tylko wspólnie siedzimy i rozmawiamy o niesprawiedliwej przeszłości oraz niepewnej przyszłości. Tworzymy sobie skrawek zdrowego świata, z którego od czasu do czasu któreś z dzieci zostaje nagle wyrwane, gdyż zostaje przewiezione do kolejnego obozu.

 

 

Na pewno są różnice między Pani obecnym miejscem pracy a szkołami w Polsce (na Śląsku). Jakie z nich są dla Pani najważniejsze?

Być może wielu czytelników Waszego tygodnika mi nie uwierzy, ale dzieci uchodźców bardzo pilnie uczestniczą w lekcjach. Powiedziałabym nawet, że wykazują one więcej zaangażowania niż nasze polskie dzieci. Kiedy piszą testy, zawsze chcą mieć 100%. Już nie raz zdarzyło się, że moi uczniowie zaczęli płakać, ponieważ nie uzyskali kompletu punktów. W takich sytuacjach muszę obchodzić się z nimi bardzo delikatnie, mówiąc im, że uczą się języka niemieckiego bardzo szybko i bez problemu uczą się rozumieć europejską kulturę, a także wykazują się akceptacją. Nigdy nie było problemów spowodowanych różnicami kulturowymi czy religijnymi, mimo że w klasie stykają się ze sobą uczniowie wywodzący się z wielu narodowości.

Co wyniesie Pani dla siebie z okresu spędzonego w Zossen?

W ciągu trzech miesięcy, które tu dotychczas spędziłam, zebrałam już mnóstwo nowych doświadczeń, których będąc nauczycielką na Śląsku, nigdy bym nie zebrała. Staram się czegoś nauczyć z każdej sytuacji i rozwijać się jako pedagog. Uczę, ale przede wszystkim sama się uczę od moich uczniów i w momentach, gdy mam je w klasie, staram się robić, co w mojej mocy, by dodawać im otuchy, ufności oraz tworzyć skrawek zdrowego świata… po prostu sprawiać, by na ich twarzach gościł uśmiech. Bo nigdy nie wiadomo, co każdemu z dzieci uchodźców przyniesie następny dzień.

 

 

 

Show More