Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Ein Haus für alle (+Video)

Seit 20 Jahren ist das Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit (HDPZ) tätig, vor allem in Oberschlesien, aber nicht nur. Zum Jubiläum luden die Verantwortlichen vergangene Woche in den Hauptsitz nach Gleiwitz ein, um gemeinsam mit Partnern und Freunden zu feiern, aber auch in einer Debatte auf die Zukunft Europas zu schauen.

 

Foto: Die Geburtstagsfeierlichkeit wurde begleitet von einer Podiumsdiskussion zum Thema Europa, an der (v.l.) Prof. Dorota Simonides, Dr. Christoph Bergner, Andrzej Godlewski (Moderator), Marek Krząkała, Dr. Małgorzata Tkacz-Janik und Thorsten Klute teilgenommen haben. Foto: HDPZ

 

 

Polska wersja poniżej 

Zum Geburtstag gab es nicht nur Geschenke und warme Worte für die Mitarbeiter und den Leiter des Hauses der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit, auch das HDPZ dankte seinen Partnern – u.a. der Konrad-Adenauer-Stiftung, der Friedrich-Ebert-Stiftung, Organisationen der deutschen Minderheit in Polen sowie Selbstverwaltungen aus den Woiwodschaften Oppeln und Schlesien – für die jahrelange Unterstützung.

 

 

Zahlen überzeugen

Der Tag war auch eine Möglichkeit, sich an die eigene Teilnahme an HDPZ-Projekten zu erinnern. So tat es u.a. der Oppelner Vizemarschall Dr. Roman Kolek, der dem Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit die Auszeichnung für Verdienste um die Oppelner Woiwodschaft überreichte und sagte, er denke immer gern zurück an Schulungen und Konferenzen, an denen er als Zuhörer oder Diskutant teilnehmen konnte. Und der jetzige Vorsitzende des HDPZ und Sejmabgeordnete Ryszard Galla erinnerte sich an seine Zeit als Kommunalpolitiker. “Damals habe ich sehr von den Projekten des Hauses profitiert, die eben an uns Kommunalpolitiker gerichtet waren und uns den Kontakt zu deutschen Partnern und ihren Lösungen erleichtert haben. So eine Lösung war das damals für uns neue Konzept eines Zweckverbandes von Kommunen, das wir uns bei Studienfahrten in Deutschland näher angesehen und es später in unseren Gemeinden übernommen haben. In manchen Fällen funktionieren diese Verbände bis heute”, sagte während einer Pressekonferenz Ryszard Galla.

Austausche wie diese, deutsch-polnische Konferenzen, Workshops und Publikationen – in 20 Jahren führte das HDPZ ca. 1000 Maßnahmen durch, an denen bis heute mehr als eine Million Menschen teilgenommen haben. Damit wurde das HDPZ zu einem festen Bestandteil des öffentlichen Diskurses über beide Nachbarländer, wie Thorsten Klute, Staatssekretär a.D. im Ministerium für Arbeit des Landes Nordrhein-Westfalen und heute ehrenamtlicher Poloniabeauftragter des Landes Nordrhein-Westfalen, sagt: “Man muss sehen, wo wir herkamen in den Beziehungen. Was wir in den letzten 20 bis 25 Jahren aufgebaut haben, ist etwas, wofür meine Generation nur sehr dankbar sein kann. Daran hat das HDPZ kräftig mitgewirkt, dafür bin ich dankbar und gratuliere ganz herzlich.”

 

 

 

 

Deutsche Minderheit

Von Anfang an war für das Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit auch die Deutsche Minderheit in Polen ein wichtiges Thema, für die es zusammen mit seinen Partnern eine Reihe von Projekten auf die Beine gestellt hat. Auch die Jugend der deutschen Minderheit kam durch Nachwuchsschmieden und nicht zuletzt das Archiv der erzählten Geschichte nicht zu kurz. “Das Haus diente ja zunächst der Emanzipation der deutschen Minderheit und heute leistet im Rahmen des HDPZ die deutsche Volksgruppe eine gute Arbeit für die Zusammenarbeit beider Länder”, sagte bei der Gala in Gleiwitz Dr. Christoph Bergner, ehemaliger Bundesbeauftragter für Aussiedlerfragen und nationale Minderheiten.

Eine der Ideengeberinnen für die Entstehung des HDPZ war die langjährige Oppelner Senatorin Prof. Dorota Simonides, die auch im Hinblick auf die deutsche Minderheit sagte, es sei von Anfang an klar gewesen, dass diese Region eine solche vereinende Institution brauchte. “Im Lauf der Zeit musste ich dann aber doch manchmal einschreiten, denn meiner Meinung nach verlagerte sich das Interesse zusehends auf deutsche Experten und Politiker, die zu Diskussionen eingeladen wurden. Dabei sollte es doch ein Gleichgewicht geben und beide Seiten, Vertreter aller Bewohner der Region sollten zu Wort kommen”, sagte Prof. Simonides und betonte, dass mittlerweile das Gleichgewicht da sei und das Haus in Zukunft nicht nur ein deutsch-polnisches, sondern vielleicht ein europäisches werde.

 

 

Stichwort Europa

Daraufhin arbeitet das HDPZ bereits seit einiger Zeit, denn sowohl kleinere Projekte wie auch das jahrelange Aushängeschild der Institution – das Schlesienseminar – bearbeitet aktuelle und geschichtliche Themen nicht nur aus der regionalen oder bilateralen Perspektive, sondern bezieht auch den europäischen Kontext ein. Nicht anders war es bei der Geburtstagsfeierlichkeit in Gleiwitz, die von einer Podiumsdiskussion über das gemeinsame Haus Europa begleitet wurde. Dabei wurde sowohl die Situation der deutschen Minderheit in Polen und der Polonia in Deutschland diskutiert, als auch die aktuelle Flüchtlingskrise und Migrationspolitik.

Gerade das letztere Thema sorgte bei den Diskutanten für regen Austausch. “Flüchtlingsströme sind nicht wie ein Wasserhahn, den man einfach zudrehen kann. Das Problem bleibt bestehen, wenn nicht in unseren beiden Ländern, dann in anderen. Deshalb ist eine europäische Lösung hier so wichtig”, sagte Dr. Christoph Bergner, dem der polnische Sejmabgeordnete Marek Krząkała von der Bürgerplattform und zugleich stellvertretende Vorsitzende der deutsch-polnischen Parlamentariergruppe beipflichtete: “Migration ist ein gesamteuropäisches Problem, das wir nur gemeinsam lösen können, um als Gemeinschaft zu überleben. Aber gemeinsame Lösungen kann man nur finden, wenn sich auch wirklich alle aktiv einbringen und keine Alleingänge versuchen.” Krząkała appellierte darum, die Errungenschaften der deutsch-polnischen Versöhnung und der europäischen Einigung nicht wegen tagesaktueller Politik über Bord zu werfen, denn Polen und Deutschland seien als Nachbarn aufeinander angewiesen. “Europa muss weiterhin bestehen bleiben und es gründet auf Werten, die wir weiterhin vermitteln müssen”, fügte Prof. Simonides hinzu.

 

Zukunft

Die Rolle eines Vermittlers zwischen beiden Ländern sieht für seine Zukunft auch das Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit. Auf die Frage, wo das HDPZ in den kommenden 20 Jahren stehen werde, sagte Vorstandsvorsitzender Ryszard Galla: “Das Haus wird immer bereitstehen, um für und mit den Gesellschaften die sie beschäftigenden Themen, Probleme und Herausforderungen zu diskutieren und um gemeinsame Lösungen zu finden.”
Aber auch die Jugend soll in Zukunft noch stärker in den Focus der Projekte des HDPZ rücken, wie der stellvertretende Vorsitzender des HDPZ Wiktor Pawlik meint: “Die heutige Arbeit mit der Jugend zeigt, dass das Haus wichtig ist und die Jugend es nutzen wird sowohl für die Analyse der Geschichte und der bisherigen deutsch-polnischen Beziehungen, wie auch für deren Zukunftsgestaltung. Daher ist die Rolle des HDPZ im Kontakt mit der Jugend, den Kindern, den Schulen und anderen Einrichtungen nicht zu unterschätzen.”

Wie nun das HDPZ in 20 Jahren aufgestellt sein wird, ist heute nicht klar, die nächsten vier Jahre sollen aber der bisherigen Linie folgen. Dafür will der Vorstand, der kurz vor der Gala für die nächste Amtsperiode wieder bestätigt wurde, sorgen.

 

Rudolf Urban

 

 

 

Dom dla wszystkich

 

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej działa od 20 lat, przede wszystkim na Górnym Śląsku, ale nie tylko. Z okazji jubileuszu kierownictwo DWPN zaprosiło w minionym tygodniu do siedziby głównej w Gliwicach partnerów i przyjaciół, aby wspólnie świętować, ale także podebatować o przyszłości Europy.

 

Podczas uroczystości były nie tylko prezenty i ciepłe słowa dla pracowników i dyrekcji Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej, bo także DWPN podziękował swoim partnerom – m.in. Fundacji im. Konrada Adenauera, Fundacji im. Friedricha Eberta, organizacjom mniejszości niemieckiej w Polsce oraz samorządom z województw opolskiego i śląskiego – za długoletnie wsparcie.

 

 

Liczby przekonują

Dzień jubileuszu był też okazją do przypomnienia sobie o własnym uczestnictwie w projektach DWPN, co uczynił m.in. wicemarszałek woj. opolskiego Roman Kolek, który wręczył przedstawicielom Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej odznaczenie za zasługi dla województwa oraz powiedział, że chętnie wspomina szkolenia czy konferencje, w których miał możliwość brać udział czy to w charakterze widza, czy dyskutanta. Z kolei obecny przewodniczący DWPN i zarazem poseł na Sejm Ryszard Galla wspomniał o okresie swojej działalności samorządowej: – Bardzo w tym czasie skorzystałem na projektach DWPN kierowanych pod adresem samorządowców, które ułatwiały nam nawiązywanie kontaktów z niemieckimi partnerami i zapoznawanie się z ich propozycjami rozwiązań. Jednym z takich rozwiązań była nowa dla nas wówczas koncepcja związku celowego samorządów, której przyjrzeliśmy się bliżej podczas wyjazdów studyjnych do Niemiec, a później wdrożyliśmy w naszych gminach. W niektórych przypadkach związki te funkcjonują do dziś – powiedział na konferencji prasowej Ryszard Galla.

Tego rodzaju wymiany, polsko-niemieckie konferencje, warsztaty i publikacje – na przestrzeni 20 lat DWPN zrealizował około tysiąca przedsięwzięć, w których do dnia dzisiejszego uczestniczyło ponad milion osób, dzięki czemu DWPN stał się nieodłącznym elementem prowadzonego na forum publicznym dyskursu na temat obu sąsiadujących ze sobą krajów, jak mówi Thorsten Klute, były sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy kraju Nadrenia Północna-Westfalia, a obecnie honorowy pełnomocnik ds. Polonii przy rządzie Nadrenii-Westfalii: – Trzeba zobaczyć, gdzie byliśmy na początku wzajemnych relacji. To, co zbudowaliśmy w ciągu ostatnich 20–25 lat, jest czymś, za co moje pokolenie może być jedynie bardzo wdzięczne. Duży w tym udział ma DWPN, za co jestem wdzięczny i serdecznie gratuluję.

 

 

Mniejszość niemiecka

Od samego początku dla Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej ważnym tematem była także mniejszość niemiecka w Polsce, na rzecz której wraz ze swoimi partnerami zorganizował szereg projektów. Sporo skorzystała na nich także młodzież mniejszości niemieckiej, z myślą o której powstały choćby Kuźnie Młodych czy Archiwum Historii Mówionej. – Jak wiemy, Dom początkowo służył emancypacji mniejszości niemieckiej, która obecnie także w ramach działalności DWPN wykonuje dobrą robotę na rzecz współpracy obu krajów – powiedział podczas gali w Gliwicach dr Christoph Bergner, były pełnomocnik rządu Niemiec ds. przesiedleńców i mniejszości narodowych.

Jedną z pomysłodawczyń powstania DWPN była długoletnia opolska senator prof. Dorota Simonides, która także w kontekście mniejszości niemieckiej stwierdziła, że od samego początku było jasne, iż region potrzebował takiej jednoczącej organizacji: – Z biegiem czasu musiałam jednak czasem interweniować, gdyż moim zdaniem w centrum zainteresowania znaleźli się głównie niemieccy eksperci i politycy, których zapraszano do udziału w różnych dyskusjach, a przecież powinna istnieć pewna równowaga i obie strony, czyli przedstawiciele wszystkich mieszkańców regionu powinni dojść do głosu – mówi prof. Simonides i zaznacza, że w międzyczasie taka równowaga powstała, a Dom w przyszłości stanie się być może nie tylko polsko-niemieckim, lecz także domem europejskim.

 

 

Pomówmy o Europie

W tym kierunku DWPN działa już od pewnego czasu: zarówno pomniejsze projekty, jak i długoletnia wizytówka instytucji, jaką jest Seminarium Śląskie, nie tylko służą poruszaniu aktualnych i historycznych zagadnień z perspektywy regionalnej czy bilateralnej, lecz także mają odniesienie do kontekstu europejskiego. Nie inaczej było na jubileuszowej uroczystości w Gliwicach, której towarzyszyła dyskusja panelowa na temat wspólnego domu, jakim jest Europa. W jej trakcie dyskutowano zarówno o sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce i Polonii w Niemczech, jak i o aktualnym kryzysie wokół kwestii uchodźców i polityce migracyjnej.

Zwłaszcza ten ostatni temat stał się podstawą do ożywionej wymiany poglądów w gronie dyskutantów. – Napływ uchodźców to nie kran, który można po prostu zakręcić. Problem pozostanie, jeśli nie w obu naszych krajach, to w innych. Dlatego tak ważne jest znalezienie jego rozwiązania na szczeblu europejskim – powiedział Christoph Bergner, z którym zgodził się poseł na sejm RP Marek Krząkała z Platformy Obywatelskiej i zarazem wiceprzewodniczący polsko-niemieckiej grupy parlamentarnej, mówiąc: – Migracja jest problemem ogólnoeuropejskim, który możemy rozwiązać tylko wspólnym wysiłkiem, aby przetrwać jako wspólnota. Ale wspólne rozwiązania można znaleźć tylko wtedy, gdy wszyscy się autentycznie zaangażują, a nie próbują działać w pojedynkę.

Krząkała zaapelował o to, aby nie zaprzepaszczać dorobku pojednania polsko-niemieckiego i zjednoczenia Europy z powodu aktualnych problemów politycznych, ponieważ Polska i Niemcy są na siebie zdane jako sąsiedzi. – Europa musi zachować trwałość, a opiera się ona na wartościach, w których przekazywaniu powinniśmy nadal pośredniczyć – dodała prof. Simonides.

 

 

Przyszłość

W roli mediatora między obydwoma krajami widzi siebie w przyszłości także Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej. Na pytanie, jaką pozycję będzie zajmował DWPN w ciągu najbliższych 20 lat, przewodniczący zarządu Ryszard Galla odpowiada: – Dom będzie zawsze w pogotowiu, aby działając na rzecz obu społeczeństw, dyskutować wraz z nimi o nurtujących je zagadnieniach, problemach i wyzwaniach oraz znajdować wspólne rozwiązania.

W przyszłości jeszcze większą uwagę DWPN w ramach realizowanych projektów powinien też skupić na sprawach młodzieży – uważa wiceprzewodniczący zarządu DWPN Wiktor Pawlik: – Prowadzona obecnie praca z młodzieżą pokazuje, że Dom jest ważną instytucją, z której młodzież będzie korzystać zarówno na potrzeby analizowania historii oraz dotychczasowych stosunków polsko-niemieckich, jak i kształtowania ich przyszłości. Stąd nie należy nie doceniać roli DWPN w kontaktach z młodzieżą, dziećmi, szkołami oraz innymi instytucjami.

Na pytanie, jaką pozycję będzie zajmował DWPN za 20 lat, trudno jest dziś odpowiedzieć, niemniej w ciągu najbliższych czterech lat zamierza on realizować dotychczasową linię. Zadbać o to chce zarząd, który przed galą został ponownie zatwierdzony na następną kadencję.

 

Rudolf Urban

Show More