Ein Werk des „Oberschlesischen Tacitus“ / Dzieło autorstwa „górnośląskiego Tacyta”

Im Kulturhaus in Guttentag (Dobrodzień) versammelten sich zahlreiche Besucher. Anlass war die Präsentation des Reprints der Chronik von Guttentag. Johann Joseph Majorke, Bürgermeister von Guttentag, entschied 1879 gemeinsam mit dem damaligen Stadtrat dem Pfarrer Dr. Augustin Weltzel die Erstellung einer Stadtchronik in Auftrag zu geben.

Wersja polska poniżej

Drei Jahre sammelte der Pfarrer Materialien und schrieb an seinem Werk. 1882 wurde die „Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag” in ca. 140 Exemplaren herausgegeben. Das erste Datum in der Guttentager Chronik stammt aus dem Jahr 1279. Im Laufe der Zeit wurde die Chronik immer seltener, die lokalen Historiker wissen von drei noch existierenden Exemplaren. Paweł Mrozek aus Guttentag fühlt sich seiner Heimat sehr verbunden. Er bearbeitete die einzelnen Seiten der Chronik um sie lesbarer zu machen: „Ich wusste, dass es eine Chronik von Guttentag gibt, aber erst 2004 bekam ich die Erstausgabe in die Hand. Nun hatte ich letztes Jahr etwas Zeit und habe an dem Retuschieren der Chronik gearbeitet. Es war ein Impuls“ sagt der Lokalhistoriker, der bereits zu mehreren Publikationen über Guttentag beigetragen hat.

Dr. Augustin Weltzel

Pfarrer Augustin Bogislaus Weltzel wurde 1817 in Jeltsch geboren, seine Eltern stammten aus Dambrau und Rosenberg. Augustin studierte Theologie an der Breslauer Universität, „Er besuchte auch die Geschichtsfakultät, seine zweite Berufung, wie ich vermute. Dort verbesserte er auch seine Polnischkenntnisse, die er von zu Hause aus hatte“, sagt Paweł Mrozek. In Stettin (Szczecin) und Pommernsdorf (Pomorzanach) verbrachte er seine erste Zeit als Vikar. Schon dort publizierte Weltzel seine 14 ersten Artikel. Er träumte davon, nach Schlesien, in seine Heimat, zurückzukehren. Dank dem Engagement von Graf Saurma-Jeltsch, dem Besitzer von Tworkau (Tworów), wurde Weltzel zum Pfarrer von Tworkau. Nur sechs Jahre später, also 1863, wurde er zum Reichstagsabgeordneten des Landkreises Ratibor. Weltzel gewählt. Er verfasste fünf Chroniken: von Ratibor (Racibórz), Guttentag (Dobrodzień), Neustadt (Prudnik), Cosel (Koźla) und Sohrau (Żory) und über 40 Artikel. Aufgrund seiner wissenschaftlichen Arbeiten bekam er den Ehrendoktortitel der Theologischen Fakultät der Universität Breslau; der Bibliothekar der Reichsbibliothek Dr. Potthast nannte Weltzel „Oberschlesiens Tacitus“. Bis zu seinem Tod war Pfarrer Weltzel in Tworkau tätig.

Reprint

Im Jahr 2017 jährte sich der Geburtstag von Pfarrer Augustin Weltzel zum 200. Mal, sein Todestag zum 120. Mal und die Chronik von Guttentag wurde vor 135 Jahren herausgegeben. Auf Grund dieser Gedenktage wurde das Jahr 2017 als „Jahr von Augustin Weltzel“ gefeiert. Paweł Mrozek erzählte Agnieszka Hurnik, der Direktorin des Kulturhauses in Guttentag, dass er die Guttentager Chronik gesäubert hat. Diese übermittelte die Nachricht Róża Koźlik, der Bürgermeisterin der Stadt. Sie lud Herrn Mrozek zu einem Treffen ein: „Als ich da die retuschierte Chronik gesehen habe, war ich voller Bewunderung für die Arbeit unseres Bürgers. Ich wollte dieses Werk der breiten Öffentlichkeit zeigen, sodass jeder das für Guttentag wichtigste Buch lesen kann“, erinnert sich Róża Koźlik. Sofort wendete sie sich an den Stadtrat mit der Bitte, Mittel für einen Reprint der Chronik zu genehmigen. Es hat geklappt. Die zweite Auflage der Chronik von Guttentag, die wie das Original in gotischer Schrift erschienen ist, wurde in 500 Exemplaren herausgegeben. Den Reprint der „Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag” kann man im Sekretariat des Kulturhauses in Guttentag erwerben.

W Domu Kultury w Dobrodzieniu (Guttentag) zebrali się ostatnio liczni goście, a okazją ku temu była prezentacja przedruku kroniki Dobrodzienia. W 1879 roku burmistrz Dobrodzienia Johann Joseph Majorke podjął wraz z ówczesną radą miejską decyzję o zleceniu miejscowemu proboszczowi dr. Augustinowi Weltzelowi zadania sporządzenia kroniki miasta.

Trzy lata zajęło księdzu proboszczowi zebranie materiałów i napisanie dzieła, które zostało wydane w 1882 roku w ok. 140 egzemplarzach pod tytułem „Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag”. Pierwsza data, jaka znalazła się w dobrodzieńskiej kronice, to rok 1279.

Z biegiem czasu kronika stawała się coraz większą rzadkością, a dziś lokalni historycy wiedzą o trzech istniejących jeszcze egzemplarzach. Paweł Mrozek z Dobrodzienia czuje się bardzo związany z rodzinną ziemią. Zredagował on poszczególne strony kroniki, aby uczynić ją czytelniejszą: – Wiedziałem, że jest kronika Dobrodzienia, ale dopiero w 2004 roku dostałem do ręki jej pierwsze wydanie. Tak się złożyło, że w zeszłym roku miałem trochę czasu, więc popracowałem nad retuszem kroniki. To był taki impuls – mówi pasjonat lokalnej historii, który wniósł już swój wkład w szereg publikacji traktujących o Dobrodzieniu.

Dr Augustin Weltzel

Ks. Augustin Bogislaus Weltzel urodził się w 1817 roku w Jelczu, jego rodzice pochodzili z Dąbrowy i Olesna. Augustin ukończył studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. – Uczęszczał też na wykłady na wydziale historii, która, jak przypuszczam, była jego drugim powołaniem. Udoskonalił tam również swoją znajomość języka polskiego, którą wyniósł z domu – mówi Paweł Mrozek. W Szczecinie (Stettin) i Pomorzanach (Pommernsdorf) spędził początkowy okres sprawowania funkcji wikariusza. Już będąc tam, Weltzel opublikował 14 pierwszych artykułów. Marzył o tym, by powrócić na rodzinny Śląsk. Dzięki zaangażowaniu hrabiego Saurmy-Jeltscha, właściciela Tworkowa (Tworkau), ks. Weltzel został proboszczem tworkowskiej parafii. Zaledwie w sześć lat później, czyli w 1863 roku, został posłem do Reichstagu z powiatu raciborskiego. Weltzel jest autorem pięciu kronik traktujących o Raciborzu (Ratibor), Dobrodzieniu (Guttentag), Prudniku (Neustadt), Koźlu (Cosel) i Żorach (Sohrau), a także ponad 40 artykułów. Przez wzgląd na swoje dokonania otrzymał tytuł doktora honoris causa Wydziału Teologii Uniwersytetu Wrocławskiego, a bibliotekarz Biblioteki Niemieckiej (Reichsbibliothek) dr Potthast nazwał Weltzela „Tacytem Górnego Śląska”. Aż do śmierci ks. proboszcz Weltzel pracował w Tworkowie.

Reprint

W roku 2017 minęła 200. rocznica urodzin ks. Augustina Weltzela, 120. rocznica jego śmierci, zaś kronikę Dobrodzienia wydano przed 135 laty. Z tej okazji rok 2017 obchodzono jako rok Augustina Weltzela. Paweł Mrozek powiedział Agnieszce Hurnik, która jest dyrektorem Domu Kultury w Dobrodzieniu, że oczyścił dobrodzieńską kronikę, a ona z kolei przekazała tę informację Róży Koźlik, burmistrzyni miasta, która zaprosiła pana Mrozka na spotkanie. – Gdy zobaczyłam zretuszowaną kronikę, byłam pełna podziwu dla pracy, jaką wykonał nasz mieszkaniec. Postanowiłam pokazać to dzieło szerokiej publiczności, aby wszyscy mogli przeczytać tę najważniejszą dla Dobrodzienia książkę – wspomina Róża Koźlik. Natychmiast zwróciła się do rady miejskiej z prośbą o przeznaczenie środków na dokonanie przedruku kroniki. I udało się: drugie wydanie kroniki Dobrodzienia, sporządzone podobnie jak oryginał pismem gotyckim, ukazało się drukiem w ilości 500 egzemplarzy. Wznowienie dzieła pt. „Geschichte der Stadt und Herrschaft Guttentag” można nabyć w sekretariacie Domu Kultury w Dobrodzieniu.

Manuela Leibig