Instytut Pamięci Narodowej w 2015 roku zorganizował konferencję naukową poświęconą wydarzeniom 1945 roku. W ślad za nią ukazała się teraz książka pod tytułem „Koniec wojny na Śląsku. Rok 1945. Studia i materiały”.
Źródło: IPN
Publikacja, która ukazała się pod redakcją Ksawerego Jasiaka, Krzysztofa Kawalca i Piotra Stanka, ukazuje w szczególności wydarzenia pierwszego półrocza 1945 r. na Śląsku w wielu różnych kontekstach, ale sięga także dalej wstecz. – Chodziło więc nie tylko o przedstawienie aspektów politycznych i militarnych końca wojny, ale także codzienność ludności zamieszkującej Śląsk przedwojenny, w czasie wojny i w pierwszych miesiącach powojennych – wyjaśnia prof. Krzysztof Kawalec, historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Tragedia rdzennych mieszkańców Śląska niezależnie od ich narodowości kojarzona jest przede wszystkim z inwazją Armii Czerwonej, a także z represjami w pierwszych latach powojennych, stosowanymi przez władze sowieckie i komunistyczną administrację polską. Nie ma więc wątpliwości, że wojna i jej skutki stanowiły dla ludności Śląska traumatyczne przeżycie, w wyniku którego życie lokalnych społeczności zostało w sposób trwały przeobrażone. Autorów interesowała zarówno perspektywa szersza, jak i węższa, w której przedmiotem analizy bywają losy poszczególnych osób i ich rodzin.
W pierwszej części publikacji zamieszczono 14 artykułów autorstwa historyków, prawników i archiwistów, przedstawiających sytuację militarną i polityczno-społeczną na Śląsku w 1945 r., a także analizujących dzieje lokalnych (śląskich) ogniw NSDAP i rekonstruujących obraz wojny zawarty w relacjach mieszkańców niemieckiej części Śląska i przetrzymywanych w łambinowickim obozie jeńców wojennych. Tę część tomu zamykają próby analiz zagadnień związanych z formowaniem się nowego, powojennego porządku w regionie. – Naszym celem było pokazanie możliwe szerokiego spektrum, dokonanie próby zrozumienia ówczesnego okresu bez opowiadania się po jednej lub drugiej stronie – mówi prof. Kawalec, zaś dr hab. Marek Białokur, jeden z autorów, dopowiada, iż publikacja ta nie ma być maczugą, którą różne grupy i społeczności mogłyby się okładać. – Ważne jest raczej to, aby tak jak to dzieje się na Śląsku Opolskim, żmudnie pracować nad historią i wzajemnym porozumieniem – mówi dr Białokur.
W drugiej części książki znalazły się relacje, dokumenty i materiały wspomnieniowe prof. Franciszka Marka o okresie wojennym, Bolesława Patelskiego o pierwszych latach pracy w Nadleśnictwie Namysłów oraz Darii Czaerneckiej o zbrodniach wojennych Joannesa Thümmlera. Książkę uzupełnia niepublikowana dotychczas ikonografia z 1945 r. Jest dostępna m.in. w opolskiej delegaturze IPN przy ul. Piastowskiej w Opolu.
ru
