CZY MOŻNA UNIEWAŻNIĆ TESTAMENT SPORZĄDZONY W FORMIE AKTU NOTARIALNEGO? Testament notarialny jest jedną z form testamentów zwykłych, jest również najbezpieczniejszy. Testament sporządzony w formie aktu notarialnego jest traktowany jak dokument urzędowy, tym samym musi spełniać określone wymagania ustawowe. Czy można zatem unieważnić testament w formie aktu notarialnego?
Wszystkie czynności związane ze sporządzeniem testamentu notarialnego oraz jego podważenie uregulowane są w ustawach Prawo o notariacie oraz Kodeks cywilny. By uznać testament za ważny, niezbędne jest sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia; dokonując tej czynności notariusz musi przestrzegać zasad sporządzania protokołu. Osoby, które biorą udział w dokonaniu tej czynności, koniecznie muszą zrozumieć treść aktu oraz jego znaczenie. Niezbędne jest również, aby nie było wątpliwości co do faktu, iż osoby te chciały złożyć takie oświadczenie woli. Zgodnie z ustawą Prawo o notariacie akt poświadczenia dziedziczenia, czyli testament w formie aktu notarialnego, musi zawierać następujące elementy:
1. dzień, miesiąc, rok oraz miejsce sporządzenia aktu;
2. imię, nazwisko oraz siedzibę kancelarii notariusza;
3. imię, nazwisko, PESEL spadkodawcy oraz imiona jego rodziców;
4. datę oraz miejsce zgonu spadkodawcy, ostatnie miejsce zamieszkania;
5. dokładne wskazanie spadkobierców, którym przypada spadek, czyli w przypadku osób fizycznych: imię, nazwisko, imiona rodziców oraz miejsce urodzenia, a w przypadku osób prawnych – nazwę i siedzibę;
6. tytuł powołania do spadku, wysokość udziału w spadku, w razie dziedziczenia ustawowego również wskazanie, czy spadkobierca był małżonkiem spadkodawcy lub krewnym i w jakim stopniu, natomiast w razie dziedziczenia testamentowego należy określić formę testamentu;
7. wskazanie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały w nim;
8. wskazanie osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, przedmiotów tych zapisów, chyba że osoby te nie chcą lub nie mogą być zapisobiercami;
9. powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu;
10. podpisy wszystkich osób, które biorą udział w spisywaniu protokołu dziedziczenia;
11. podpis notariusza;
12. adnotację o dokonaniu rejestracji.
Czy testament może być nieważny
Tak. Brak któregokolwiek z powyższych elementów powoduje niezachowanie formy aktu notarialnego, a tym samym nieważność testamentu. Dodatkowo notariusz musi się upewnić, czy testator w chwili sporządzania testamentu miał pełną zdolność do czynności prawnych. W sytuacji, w której w stosunku do danego spadku został wcześniej sporządzony akt lub zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, następuje nieważność aktu poświadczenia dziedziczenia. Przesłanką nieważności może być również sytuacja, w której w toku sporządzania protokołu dziedziczenia zostaną ujawnione okoliczności wskazujące, że w chwili sporządzania nie były obecne wszystkie osoby, które mogą być spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi, bądź nie było osób, na rzecz których spadkodawca dokonał zapisów windykacyjnych.
Kiedy można unieważnić testament
Kolejną sytuacją powodującą nieważność testamentu w formie aktu notarialnego jest sytuacja, w której istniały lub nadal istnieją testamenty, które nie zostały otwarte albo ogłoszone. Testament w takiej formie można również unieważnić na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, powołując się na wady oświadczenia woli spadkodawcy. Jeżeli testator w chwili sporządzenia testamentu był w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli – testament jest nieważny. Jednakże należy podkreślić, że sugestie, wskazówki oraz rady osób trzecich nie wyłączają automatycznie swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Testament można uznać za nieważny również w sytuacji, w której był sporządzony pod wpływem groźby. Nie mają wpływu na to czynniki takie jak: od kogo groźba pochodzi, czy była bezprawna lub czego dotyczy. Podkreślić należy fakt, iż nie można unieważnić testamentu w chwili, w której osoba powoła się na wady oświadczenia woli po upływie trzech lat od dnia, w którym osoby dowiedziały się o przyczynie nieważności. Również z tej samej przyczyny nie można unieważnić testamentu po upływie dziesięciu lat od momentu otwarcia spadku.
Uwaga:
Warto wskazać, iż na notariuszu spoczywa odpowiedzialność, żeby wola testatora była wyrażona jak najdokładniej, zgodnie z prawem oraz bez postanowień, które mogłyby okazać się nieważne. Jednakże nie można przyjmować, iż testament na pewno nie powiada błędów czy uchybień, sąd powinien zbadać, czy wspomniany testament jest sporządzony w sposób prawidłowy.
Łukasz Kuczyński
KTGW Kancelaria Radców Prawnych Kuczyński, Tokarska-Grzesik, Wrońska Spółka Komandytowo-Akcyjna z siedzibą w Opolu
Dotychczasowy adres to: Plac Wolności 6, piętro 3., 45-018 Opole; od 1.10.2022 r.
Nowy adres Kancelarii: ul. Jakuba Kani 8/1, 45-340 Opole
Strona internetowa w budowie, dotychczasowa to: kitg.pl
Numer kontaktowy: 505 983 977
Adres mailowy do kontaktu to: redakcja@ktgw.pl
