53 Zjazd Delegatów VdG

Dziś delegaci Związku Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce spotykają się na 53. Zjeździe Związku. Oprócz dyskusji o minionym roku odbędą się także wybory do nowego zarządu i przyjęte zostaną zmiany w statucie. Delegaci będą także głosować nad rezolucją w sprawie języka niemieckiego jako języka mniejszości.

Tradycyjnie na Górze Św. Anny spotykają się delegaci organizacji członkowskich mniejszości niemieckiej. W posiedzeniu biorą jednak również udział przedstawiciele członków stowarzyszonych (bez prawa głosu) oraz goście, w tym konsul Niemiec w Opolu Birgit Fisel-Rösle. W swoim wystąpieniu podkreśliła wsparcie dla mniejszości niemieckiej zarówno w przeszłości, jak i w przyszłości. A wicemarszałek województwa opolskiego Zuzanna Donath-Kasiura mówiła m.in. o tożsamości członków mniejszości niemieckiej, która ma ogromne znaczenie dla przetrwania mniejszości.

W swoim liście pełnomocnik rządu federalnego ds. wysiedleńców i mniejszości narodowych Natalie Pawlik napisała: „Jestem pod wrażeniem zaangażowania, profesjonalnego zarządzania projektami i aktywnego życia społecznego Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce. Państwo z pokolenia na pokolenie z wielkim zaangażowaniem i entuzjazmem działacie na rzecz utrzymania i wzmocnienia świadomości swojego niemieckiego pochodzenia. Odnosicie wyjątkowe sukcesy w ożywianiu różnorodnych tradycji oraz kultywowaniu i zachowaniu niemieckiej kultury i języka. Dziękuję Państwu bardzo za to!”. Pawlik podkreśla jednak także funkcję pomostową mniejszości niemieckiej między Polską a Niemcami, którą pełni nie tylko w obszarze kultury, ale także polityki i gospodarki.

Na rozpoczęcie zjazdu prof. Joanna Rostropowicz, historyk i popularyzatorka śląskiej literatury, została odznaczona medalem VdG.

Mowa pożegnalna?

W swoim przemówieniu przewodniczący VdG Bernard Gaida skupił się nie tylko na minionym roku, ale także na swojej 12-letniej kadencji jako szefa tej organizacji dachowej. Podkreślił przy tym, że nie chce ponownie kandydować na ten urząd. – Trzy kadencje to dwanaście lat, po których powinna nastąpić zmiana, by mniejszość niemiecka nadal mogła się dynamicznie rozwijać i kontynuować swoją ważną funkcję pielęgnowania niemieckości na Śląsku, Warmii, Mazurach i Pomorzu – mówił Gaida, a następnie poświęcił się krytycznemu przeglądowi rozwoju stowarzyszenia. Z instytucji, która odgrywała niewielką rolę i była praktycznie zależna finansowo, VdG przekształciło się w jedynego partnera Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i udowodniło, że mniejszość niemiecka powinna otrzymywać stałe wsparcie finansowe.

Fundusze te od lat służą do finansowania projektów, które mają służyć wszystkim organizacjom członkowskim. „Dużo nerwów straciłem patrząc jak niektóre innowacyjne projekty w trakcie realizacji zachowują swoje cele tylko na pokaz i pozornie. Proszę bardzo, by faktycznie utrwalały język niemiecki, by faktycznie umacniały tożsamość niemiecką w jej regionalnych odcieniach. Nie idźcie na łatwiznę bo tożsamość językowa i kulturowa to jedyny sens naszego istnienia”, ostrzegł Bernard Gaida, a także apelował, aby nowy zarząd nie spoglądał przez pryzmat poszczególnych organizacji, ale brał pod uwagę VdG jako całość. “Mniejszość niemiecka to nie tylko Opole. Nie wiemy jakie będą wyniki NSP 2021, ale dotychczasowe pokazały, że o ile w Opolu jest nas najwięcej i jesteśmy najlepiej zorganizowani i najlepiej osadzeni w samorządach to czasem stabilność identyfikacji z niemieckością w innych województwach może być nawet silniejsza”, mówił Gaida. On sam nie zamierza zniknąć ze sceny mniejszościowej, ale raczej kontynuować pracę na jej rzecz za pośrednictwem Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich, której jest przewodniczącym.

TUTAJ znajdą Państwo wywiad z Bernardem Gaidą dla Wochenblatt.pl.

Zarząd VdG otrzymał absolutorium. Członkowie zarządu i komisji rewizyjnej, którego kadencja teraz się aktualnie kończy, otrzymali małe prezenty w podziękowaniu za pracę w ostatnich czterech latach.

Wzmocnić młodzież

Zjazd Delegatów został również wykorzystany do rozszerzenia statutu VdG. Z jednej strony zarząd ma teraz możliwość powoływania pełnomocników do określonych tematów lub obszarów pracy. Z drugiej strony głos młodzieży w VdG ma być lepiej słyszalny, dlatego każdy przewodniczący Związku Młodzieży Mniejszości Niemieckiej automatycznie zostanie członkiem zarządu VdG. Obecnie jest nim Oskar Zgonina, który przewodniczył także posiedzeniu rady związku. – Cieszymy się bardzo, że od teraz będziemy mogli aktywnie współkreować działalność i przyszłość Związku Niemieckich Stowarzyszeń. To dla nas wielkie odznaczenie móc być teraz częścią tego ważnego gremium decyzyjnego a nie jedynie zaproszonymi gośćmi.

VdG może również cieszyć się ze wstąpienia w jej szeregi dwóch kolejnych organizacji: Związek Mniejszości Niemieckiej w Lęborku, który awansuje na członka pełnoprawnego, oraz Izbę Gospodarczą „Śląska”, jako nowego członka stowarzyszonego. – Naszą izbę założyli członkowie mniejszości niemieckiej, więc to naturalne, że zostaliśmy członkiem VdG. Z pewnością możemy wnieść wartość dodaną do VdG poprzez naszą pracę, ale mamy również nadzieję, że w razie potrzeby otrzymamy wsparcie – mówi Claudius Badura, prezes Izby Handlowej.

Nauka języka niemieckiego

Jednym z najczęściej poruszanych tematów na posiedzeniu rady było zmniejszenie liczby godzin lekcji języka niemieckiego jako języka mniejszości. W tym celu delegaci przegłosowali rezolucję, która wyraźnie krytykuje ten krok polskiego rządu. „Widzimy w decyzji Sejmu RP z grudnia 2021 r. i Ministra Edukacji i Nauki z lutego 2022 r. naruszenie zawartego w Konstytucji RP zakazu dyskryminacji w zakresie praw człowieka, naruszenie wymogów Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych oraz naruszenie uchwał Parlamentu Europejskiego, które określają podstawowe normy dotyczące mniejszości” – czytamy w dokumencie.

I dalej delegaci zwracają się do rządów polskiego i niemieckiego: „Apelujemy o jak najszybsze zaprzestanie działań dyskryminacyjnych i niezwłoczne uchylenie rozporządzenia. Oczekujemy, że standardy ochrony mniejszości w Polsce będą respektowane. Zadanie zachowania języka nie może być pozostawione wyłącznie mniejszościom, dlatego oczekujemy, że Rząd Polski, w duchu ratyfikowanej przez Polskę Europejskiej karty językowej, odegra aktywną rolę w kształtowaniu niemieckojęzycznego systemu szkolnictwa w Polsce. (…) Zgromadzenie delegatów Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce wzywa Rząd Federalny do wywiązania się ze szczególnej odpowiedzialności za wszystkich rodaków i do podjęcia konkretnych działań politycznych, aby mniejszość niemiecka nie była narażona na niebezpieczeństwo instrumentalizacji na tle napiętych stosunków międzypaństwowych.”

Po tym, jak w ubiegłym roku delegaci podjęli decyzję o przyznaniu kanclerz Angeli Merkel nowo ustanowionej nagrody „Gratias Agimus”, arcybiskup opolski prof. Alfons Nossol ma teraz zostać uhonorowany tą nagrodą. Jak podkreślił w swoim wystąpieniu Bernard Gaida, arcybiskup jest honorowany zarówno za pracę teologiczną, jak i przede wszystkim za dzieło pojednania. „A dla mniejszości niemieckiej jest oczywiście ważny jako ten, który w 1989 r. wprowadził usługi niemieckojęzyczne w diecezji Oppeln” – powiedział Bernard Gaida.

Tutaj będziemy na bieżąco opisywali przebieg zjazdu.

Rudolf Urban