Pod tytułem „Dlaczego i jak uczyć dwujęzycznie? Możliwości i wyzwania w nauce języków obcych w dobie sztucznej inteligencji – na przykładzie języka niemieckiego” odbyła się w grudniu konferencja w II Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami Dwujęzycznymi w Opolu.
Do udziału w wydarzeniu zaproszono: uczniów szkół podstawowych, nauczycieli, wykładowców akademickich oraz ekspertów, którzy dyskutowali na temat aktualnych kierunków rozwoju i perspektyw nauczania dwujęzycznego z uwzględnieniem sztucznej inteligencji (AI) w nauce języków obcych.
Podczas konferencji wykorzystano wieloletnie doświadczenie w nauczaniu dwujęzycznym i zastanawiano się nad zmieniającym się światem. – Konferencja jest wynikiem wieloletniego doświadczenia w nauczaniu dwujęzycznym, ale także obserwacji rzeczywistości zmieniającego się świata i tego, jak udaje nam się w tym świecie odnaleźć – wyjaśniła w swoim powitalnym przemówieniu dyrektor Agnieszka Buganik-Pszczyńska.
Pionier
Konkretnym tego przykładem w II liceum jest wprowadzenie „klasy zerowej” skupiającej się na języku niemieckim, która umożliwia uczniom intensywne zanurzenie się w tym języku przed rozpoczęciem nauki w dwujęzycznej szkole średniej. – Z powodzeniem wprowadziliśmy to rozwiązanie już drugi raz z językiem hiszpańskim. Ze względu na potrzeby regionu zdecydowaliśmy się wypróbować je również w przypadku języka niemieckiego. Uczniowie będą się uczyć niemieckiego przez 18 godzin tygodniowo przez rok. Nie będą oceniani za te lekcje, a po roku przejdą do dwujęzycznej pierwszej klasy z językiem niemieckim. Program nauczania obejmuje również dwie godziny języka polskiego, dwie godziny matematyki i wychowania fizycznego – mówi dyrektorka szkoły, dodając: – Zyskujemy rok na naukę języka od podstaw do poziomu B1.
Znaczenie dla regionu
Marek Leśniak, opolski wicekurator oświaty, podkreślił znaczenie nauczania dwujęzycznego i jego powiązanie z nowoczesnymi technologiami. Chwalił II liceum za jego tradycję. – Jeśli ktoś chodzi tutaj do klasy dwujęzycznej, to kończy szkołę jako osoba dwujęzyczna. Ta szkoła przyciąga uczniów z całego województwa i promuje dwujęzyczność z językiem niemieckim w regionie. Dlatego uważam, że dobrze się stało, że konferencja o nauczaniu dwujęzycznym jest organizowana właśnie tutaj – mówi Leśniak.
Szeroki wachlarz działań
Po przemówieniach powitalnych zaproszonych gości nauczycielka języka niemieckiego dr Sonia Wacław oraz uczniowie zwrócili uwagę na liczne działania związane z językiem niemieckim, które są podejmowane w II Liceum Ogólnokształcącym w Opolu poza lekcjami. Andreas Groß, doradca Centralnej Agencji ds. Niemieckich Szkół za Granicą (ZfA) z siedzibą w Berlinie i Bonn, który ściśle współpracuje ze szkołą w Opolu, podkreślił wieloletnie i udane partnerstwo. Szkoła jest jedną z 52 szkół w południowej Polsce wspieranych w programie DSD (Deutsches Sprachdiplom) i regularnie organizujących szkolenia dla nauczycieli oraz egzaminy DSD. Groß odniósł się również do innowacyjnych projektów, takich jak „Rap School Project”, z którego film jest publicznie dostępny na YouTube.
Dyskusja na temat roli AI w nauczaniu języków obcych
Centralnym punktem konferencji była dyskusja na temat roli sztucznej inteligencji w nauczaniu języków obcych, w której wzięli udział eksperci, politycy, członkowie mniejszości niemieckiej i uczniowie. Kwestia możliwości i wyzwań związanych ze sztuczną inteligencją została przeanalizowana z różnych punktów widzenia. Jak zauważył Andreas Groß, uczniowie już korzystają z narzędzi AI do odrabiania prac domowych, ale widzi on również szansę dla nauczycieli na szybkie przygotowanie materiałów dydaktycznych. Integracja sztucznej inteligencji z nauczaniem rodzi jednak pytania, szczególnie w odniesieniu do ryzyka letargu i utraty samodzielnego myślenia.
Opinia eksperta: możliwości i ograniczenia sztucznej inteligencji
Waldemar Gielzok, przewodniczący zarządu Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego, tłumacz ustny, pisemny i symultaniczny, zajął jasne stanowisko. – Widzę w tym szansę. Każdy wynalazek na świecie był początkowo postrzegany jako zagrożenie. Nieważne, co weźmiemy: koleje, maszyny tkackie, kiedy wynaleziono mechanizmy, kiedy wynaleziono narzędzia – mówił Waldemar Gielzok, relatywizując początkowy strach przed AI.
Foto: Manuela Leibig
Podkreślał słabości AI, która jedynie powtarza i oblicza prawdopodobieństwa: – Powtarza tylko to, co ma. Generuje stwierdzenia na podstawie tego, co jest dostępne w kategoriach stochastyki. To jest teoria prawdopodobieństwa. Na przykład „usiąść” może oznaczać „stanąć w obronie”. Albo „postawić coś” może oznaczać „zakwestionować”. Innymi słowy, istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się pewnych słów w pewnych kontekstach. I tak właśnie działa sztuczna inteligencja. W języku angielskim jest to dość łatwe, ponieważ jest to język pozycyjny. Oznacza to, że każdy element w zdaniu ma bardzo konkretne pozycje w bardzo konkretnej kolejności. Nie mamy tego w języku niemieckim. Innymi słowy, mamy predykat na końcu zdania, jeśli zdanie jest zdaniem podrzędnym. „Żałuję, że” – i potem całe zdanie się ciągnie, a na końcu „że jesteś lub nie jesteś” i tak dalej. Sztuczna inteligencja nie może już być całkiem pewna w przypadku tak rozbudowanych zdań. Albo z czasownikami złożonymi, np. „vorschlagen”. „Ich schlage dir”, a następnie całe zdanie biegnie i dopiero na końcu pojawia się „vor”. Sztuczna inteligencja może wtedy zinterpretować to jako „zuschlagen”, a nie „Vorschlag” – tłumaczy przewodniczący. – Sztuczna inteligencja nie ma uczuć. Właśnie dlatego nauka języka jest umiejętnością, która nigdy się nie zmieni i jest kluczem do sukcesu. Świat jest dla nas tak duży, jak język, który opanowujemy – podsumowuje dobitnie Waldemar Gielzok.
Podsumowanie
Na koniec licealiści z II LO przygotowali debatę oksfordzką na temat „Sztuczna inteligencja szansą czy zagrożeniem dla nauczania języków obcych”.
Konferencja stanowiła cenną platformę wymiany doświadczeń i pomysłów. Ożywione dyskusje wykazały, że nauczanie dwujęzyczne nadal jest ważną częścią edukacji, którą można dalej rozwijać poprzez ukierunkowane wykorzystanie technologii AI. Wydarzenie wyraźnie pokazało, że ważne jest wykorzystanie możliwości sztucznej inteligencji bez zaniedbywania ludzkich kompetencji i kreatywności w procesie uczenia się języków.
