Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Die erste Diva des deutschen Theaters

„Diese liebe und große Künstlerin war sozussagen eine Königin der Anmut. Ob man sie in Gesellschaft sah oder auf der Bühne, man empfand sofort, die Grazien hatten sie in der Wiege geküsst”, schrieb über sie Gerhart Hauptmann. Schon mit 13 Jahren stand die am 17. Mai 1862 in Breslauer geborene Agnes Sorma zum ersten Mal auf einer Theaterbühne. Doch das war nur der erste Schritt ihrer erfolgreichen Schauspielkarriere.

 

Agnes Sorma glänzte in jeder Rolle
Foto: Wikipedia

 

 

Eigentlich hieß Agnes Sorma Agnes Martha Caroline Zaremba. Als ihre Mutter zum zweiten Mal geheiratet hat, nahm sie den Namen ihres Stiefvaters an: Pallatschek. Es zog sie schon immer auf die Bühne.

 

 

Von Provinzbühnen in die Hauptstadt

Mit 13 Jahren trat sie mit einer ihrer Schwestern zum ersten Mal im Breslauer Lobe-Theater auf. Sie spielte in einem Wiener Volksstück mit. Später folgten Auftritte auf Provinzbühnen in Liegnitz, Görlitz, Posen, Weimar und Meiningen. Irgendwo dort muss sie auf der Bühne den Theaterleiter Ludwig Barnay gesehen haben, der sie dann an das neu gegründete Deutsche Theater Berlin holte. Später folgte sie ihm in sein Berliner Theater. Auf dieser Bühne spielte Agnes ihre größten Rollen, die ihr schließlich einen europaweiten Ruhm gebracht haben. Sie trat mit den Größten des Theaters ihrer Zeit auf wie etwa Josef Kainz, Ernst Possart und August Förster. Sie verkehrte mit Theodor Fontane, Siegfried Jakobsohn, Julius Bab. Agnes wurde zum Mittelpunkt der Gesellschaft. Der junge Thomas Mann widmete ihr sogar nach einer Münchner Aufführung ein Gedicht. „Da stand die Menge, eines Triebes voll: Zu feiern dich in brausendem Gedränge. Lorbeer und Blumen hob man dir empor – Du aber breitetest die Arme aus und riefst, obgleich das Tosen es verschlang: ‚Auf Wiedersehen‘!“, schrieb er. Anscheinend konnte Agnes Sorma auf jeden einen bleibenden Eindruck hinterlassen.

 

 

Geliebt, bewundert, beneidet

Agnes war das erste Rautendelein in Gerhart Hauptmanns „Die versunkene Glocke“ und spielte u. a. die Minna von Barnhelm und Ibsens Nora in „Ein Puppenheim“. Mit letzter Rolle feierte sie ihre größten Erfolge, sogar in Originalsprache Französisch in Paris (1899/1900). Sie überzeugte aber auch 1885 als Ophelia in „Hamlet“ und „Käthchen von Heilbronn“ in Kleists Stück, 1888 beeindruckte sie als Rahel in „Die Jüdin von Toledo“ (Grillparzer) oder 1889 als Katharina in „Der Widerspenstigen Zähmung“. Sie spielte später auch mit ihrer eigenen Truppe auf verschiedenen Bühnen Europas, in Holland, Frankreich, Italien und sogar in Amerika. Inzwischen war Agnes Sorma weltbekannt. Sie ging in die Geschichte ein als die erste Diva des deutschen Theaters, von ihren Zeitgenossen geliebt, bewundert und beneidet. Sie starb am 10. Februar 1927 in Crownsend (Arizona) in den USA.

 

Anna Durecka

 

 

 

Aktorka Agnes Sorma

Pierwsza diwa niemieckiego teatru

„Ta miła, wielka artystka była, że tak powiem, królową wdzięku. Gdy się ją widziało czy to w towarzystwie, czy na scenie, natychmiast odnosiło się wrażenie, że Gracje całowały ją w kołysce” – napisał o niej Gerhart Hauptmann. Już mając 13 lat, urodzona 17 maja 1862 roku we Wrocławiu Agnes Sorma po raz pierwszy stanęła na deskach teatru. Był to jednak dopiero pierwszy krok w jej uwieńczonej wieloma sukcesami karierze aktorskiej.

 

Agnes Sorma błyszczała w każdej roli.

 

Agnes Sorma w rzeczywistości nazywała się Agnes Martha Caroline Zaremba. Gdy jej matka wyszła po raz drugi za mąż, przyjęła nazwisko ojczyma – Pallatschek. Zawsze ciągnęło ją do występowania na scenie.

 

 

 

Z prowincjonalnych scen do stolicy

Mając 13 lat, wraz z jedną ze swoich sióstr po raz pierwszy wystąpiła w teatrze Lobego we Wrocławiu, gdzie zagrała rolę w wiedeńskiej sztuce ludowej. Później grywała na innych prowincjonalnych scenach, m.in. w Legnicy, Meiningen, Poznaniu i Weimarze; w 1880 roku występowała w teatrze w Zgorzelcu (Görlitz), gdzie została zauważona przez gościnnie występującego w tym mieście aktora Ludwiga Barnaya, który następnie ściągnął ją do nowo założonego Teatru Niemieckiego (Deutsches Theater) w Berlinie. Później przeniosła się wraz z nim do Teatru Berlińskiego (Berliner Theater), którego był dyrektorem. Na tej scenie Agnes zagrała swoje największe role, które przyniosły jej europejską sławę. Występowała z największymi aktorami swojej epoki, jak choćby Josefem Kainzem, Ernstem Possartem czy Augustem Försterem. Obcowała z Theodorem Fontane, Siegfriedem Jakobsohnem, Juliusem Babem. Agnes znalazła się w centrum zainteresowania szerokich kręgów społeczeństwa. Młody Thomas Mann po jednym z przedstawień w Monachium zadedykował jej nawet wiersz. „Tłum powstał owionięty pragnieniem, by Cię czcić w huczącym ścisku, laury i kwiaty ku Tobie wznosząc. Ty jednak rozpostarłaś ramiona i zawołałaś słowami, które utonęły w powszechnym szaleństwie: Do widzenia!” – napisał. Jak się wydaje, Agnes Sorma na każdym potrafiła wywrzeć trwałe wrażenie.

 

 

Obiekt miłości, podziwu, zazdrości

Agnes była pierwszą nimfą Rautendelein w baśni Gerharta Hauptmanna „Dzwon zatopiony” oraz grała m.in. Minnę von Barnhelm oraz Norę w sztuce Ibsena „Dom Lalki”. Tą ostatnią rolą odniosła największe sukcesy, grając ją nawet w oryginalnym języku francuskim w Paryżu (1899/1900). Przekonująco wcieliła się też w 1885 roku w postać Ofelii w „Hamlecie” czy „Kasi z Heilbronnu” w sztuce Kleista, w 1888 roku zaimponowała jako Rachela w inscenizacji książki „Żydówka z Toledo” (Grillparzer), a w 1889 roku jako Katarzyna w „Oswajaniu krnąbrnego”. Później grywała też z własną trupą, występując na różnych scenach Europy, w Holandii, Francji, we Włoszech, a nawet w Ameryce. W tym czasie Agnes Sorma miała już światową sławę. Do historii przeszła jako pierwsza diwa niemieckiego teatru, którą współcześni darzyli miłością, podziwem i zazdrością.

 

Anna Durecka

Show More