Z Natalie Pawlik, pełnomocnikiem rządu Niemiec ds. przesiedleńców i mniejszości narodowych, o finansowaniu mniejszości niemieckiej w Polsce i przyszłości tej społeczności rozmawia Rudolf Urban.
W budżecie na 2023 r. Bundestag postanowił przeznaczyć 5 mln euro na pozaszkolne wsparcie językowe dla mniejszości niemieckiej w Polsce. To znacznie więcej niż w poprzednich latach. Czy trudno było przekonać posłów do przekazania tak dużych pieniędzy mniejszości?
Wspieranie mniejszości niemieckiej służy wzmocnieniu jej funkcji pomostowej wobec danego społeczeństwa większościowego, jak również wobec Niemiec. Członkowie mniejszości niemieckiej są więc czynnikiem w stosunkach dwustronnych, którego nie należy lekceważyć. Opowiadają się za pokojowym współistnieniem i autentyczną gotowością do podjęcia dialogu.
W czasach, gdy sytuacja budżetowa jest tak napięta jak obecnie, pozyskanie dodatkowych środków budżetowych rzeczywiście nie jest przesądzone. Jestem przekonana – podobnie jak inni członkowie niemieckiego Bundestagu – że każde euro wydane na pozaszkolną promocję języka niemieckiego jako języka mniejszości jest trwałą i rozsądną inwestycją. Język niemiecki jako język mniejszości jest istotnym elementem dla tożsamości etnokulturowej. Od kilku miesięcy, z powodu cięć ze strony polskiego rządu, istnieje niebezpieczeństwo utraty kompetencji językowych, które bardzo trudno jest zrekompensować. Dlatego dobrze, że udało mi się skutecznie przeprowadzić wraz z innymi posłami kampanię na rzecz silnego wsparcia pozaszkolnego nauczania języka niemieckiego dla mniejszości niemieckiej.
Foto: Lucas Netter
Dodatkowe środki mają zamortyzować skutki cięć w nauczaniu języka niemieckiego przez polski rząd. Jednakże nie może to być stan permanentny. Czy prowadzi pani rozmowy z Warszawą na temat sytuacji nauczania języka mniejszości i czy dostrzega pani światełko w tunelu?
W przeszłości państwo polskie deklarowało wsparcie dla swojej mniejszości niemieckiej. Jest to określone w różnych normach w jego własnym ustawodawstwie, w traktacie o sąsiedztwie z Republiką Federalną Niemiec i późniejszej wspólnej deklaracji, jak również w umowach UE. Teraz jednak kluczowe jest, aby żyć również duchem tych regulacji. Dlatego będę nadal konsekwentnie lobbowała u polskich władz, aby cofnąć te cięcia.
Bundestag przeznaczył też 1 mln euro na nauczanie języka polskiego w Niemczech. W Polsce odebrano to jako sukces, jako dowód, że warto wywierać presję. Jakie jest stanowisko rządu federalnego w tej sprawie? Czy akceptuje próby wywierania na siebie presji?
Kwota 1 mln euro udostępniona w budżecie Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych na rok budżetowy 2023 ma zostać przeznaczona na wsparcie Centrum Kompetencji i Koordynacji Języka Polskiego (KoKoPol) w Międzynarodowym Domu Spotkań St. Marienthal. 2 mln euro są przeznaczone na każdy z lat budżetowych 2024 i 2025. Środki zostaną spożytkowane na opracowanie i wdrożenie strategii wzmacniania języka polskiego jako obcego i języka pochodzenia. KoKoPol rozpoczął swoją pracę w 2020 r. i od tego czasu jest finansowany przez rząd federalny, początkowo ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Po tym początkowym finansowaniu zwiększenie środków finansowych umożliwia obecnie stabilizację i rozszerzenie działalności KoKoPol. Przekazanie tych środków nie jest więc wynikiem nacisku ze strony polskiego rządu.
Foto: Deutscher Bundestag / Inga Haar
Jak widzi pani nadchodzący rok 2023 dla mniejszości niemieckiej w Polsce?
Mniejszość niemiecka w Polsce jest ważnym partnerem dla wielu odpowiedzialnych osób w polityce, biznesie i społeczeństwie. Dzięki pewności siebie i zaangażowaniu w obronę swoich interesów cieszy się ona powszechnym uznaniem, dzięki czemu ułatwia i pogłębia szeroki zakres kontaktów zarówno osobistych, jak i instytucjonalnych. Członkowie mniejszości niemieckiej, którzy dobrze znają język niemiecki i zinternalizowali nowoczesny obraz Niemiec, są w swoim kraju pochodzenia cennymi „ambasadorami” naszego społeczeństwa i kultury. W tym miejscu chciałabym szczególnie zwrócić uwagę na młodzież mniejszości niemieckiej w Polsce. Podczas mojej wizyty we Wrocławiu z okazji Festiwalu Kultury Mniejszości Niemieckiej miałam okazję porozmawiać z kilkoma młodymi przedstawicielami – byłam pod wielkim wrażeniem ich zaangażowania na rzecz otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa przy jednoczesnym zachowaniu własnej kultury i tradycji. To jest właściwa droga!
W 2023 r. również nie zabraknie wyzwań. W dzisiejszym zglobalizowanym i coraz bardziej zagmatwanym świecie wielu ludzi szuka orientacji, własnej tożsamości, domu. Silne korzenie są niezbędne dla poczucia osobistego bezpieczeństwa, a te są wzmacniane przez wystarczające nauczanie języka niemieckiego.
Niektórzy członkowie mniejszości niemieckiej w Polsce pełnią funkcje w organach gminnych, a profesjonalizacja pracy u podstaw aż po działalność na szczeblu politycznym osiągnęła bardzo wysoki poziom. Dlatego też widzę, że mniejszość niemiecka w Polsce jest dobrze przygotowana do tego, by w przyszłości konstruktywnie bronić interesów mniejszości, a także by łączyć społeczność mniejszości z większością społeczeństwa.
