Spór o reparacje wojenne, których domaga się Warszawa, nadal nadweręża stosunki polsko-niemieckie. Teraz w niemieckim dzienniku „Die Welt” ukazał się komentarz na ten temat, który wywołał oburzenie po stronie polskiej – a nawet skłonił wiceministra spraw zagranicznych do reakcji.
Na początku roku rząd Niemiec formalnie odrzucił żądania Warszawy o bilionowe reparacje za popełnione zbrodnie i szkody wyrządzone przez Niemców w Polsce podczas II wojny światowej. „Według rządu federalnego sprawa reparacji i odszkodowań wojennych pozostaje zamknięta i rząd niemiecki nie zamierza podejmować negocjacji w tej sprawie” – tak polskie MSZ streściło sedno noty dyplomatycznej, którą otrzymało 3 stycznia z MSZ w Berlinie.
„Samookreślenie poprzez naznaczenie wroga”
Choć rząd RP mógł spodziewać się odrzucenia swoich postulatów, nie przyjmie go bez dalszego ciągu – zwłaszcza w obliczu zbliżającej się kampanii wyborczej do parlamentu. O fakcie, że ten obszar problemowy będzie nadal nadwerężał stosunki polsko-niemieckie, świadczą również po części oburzone reakcje na komentarz na ten temat w niemieckim dzienniku „Die Welt”.
Jacques Schuster, główny komentator społeczno-konserwatywnej gazety, oskarżył polski rząd o instrumentalizację historii i nadużywanie jej do utrzymania własnej władzy. Zgodnie z hasłem „samookreślenie poprzez naznaczenie wroga” PiS jest uzależniony od „zniekształcenia wizerunku sąsiada w żądnego władzy niedoszłego władcę Europy, aby odurzyć własny naród ognistą gorzałą antyniemieckiej propagandy”. PiS potrzebuje „wizerunku brzydkiego Niemca, który uważa Słowian za niewolników, aby podtrzymać swoją chwiejną tożsamość” – kontynuował Schuster.
Irytację w politycznej Warszawie wywołała jednak następująca wypowiedź niemieckiego dziennikarza: „Obecny rząd warszawski nie jest zainteresowany prawdziwą współpracą, wspólnym przewartościowaniem historii, które dąży do prawdy, obejmującej główne zbrodnie niemieckie, podobnie jak pytanie, dlaczego Polacy w dużej części tylko obserwowali tłumienie przez Niemców w 1943 roku powstania w getcie warszawskim, a prawie nie pomagali Żydom”.
Wypowiedź wywołuje ostre reakcje
Polacy tylko biernie przyglądali się cierpieniom i zagładzie Żydów – ta kontrowersyjna wypowiedź wywołała w Polsce ostre reakcje. Na przykład wiceminister spraw zagranicznych Paweł Jabłoński w krótkim klipie na portalu wideo TikTok powiedział: – Drogi panie Schuster, czy wie pan, dlaczego żądamy od Niemiec odszkodowania? Powiem panu: w czasie wojny pańscy rodacy zabili prawie sześć milionów moich rodaków. Splądrowali cały kraj, zniszczyli całą Polskę i jej kulturę – a Niemcy nigdy za to nie zapłacili.
Foto: TikTok / Screenshot
Powiedział, że chciał zaprosić Schustera na wycieczkę edukacyjną do Polski, gdzie mógłby poznać czyny swoich przodków. – Dowiedzą się, czym była „Żegota” i kim była Irena Sendlerowa, która uratowała tysiące żydowskich dzieci. Żeby móc mówić o historii, trzeba znać podstawowe fakty – dodał Jabłoński.
Berlińskie przedstawicielstwo Instytutu Pileckiego również skomentowało artykuł Jacques’a Schustera. W swoim tekście Schuster posługuje się obrazem „nieświadomego i pozbawionego wiedzy Niemca, jeśli chodzi o Europę Wschodnią i Środkową” – wynika z obszernej repliki zamieszczonej przez instytucję na Facebooku. Wobec obfitości przykładów Polaków, którzy z narażeniem życia w najtrudniejszych warunkach pomagali prześladowanym Żydom, a zwłaszcza powstańcom warszawskiego getta, tym bardziej szokuje określenie „podobnie jak” w artykule Schustera. Każde zdanie w jego wypowiedzi „jest problematyczne”.
Patryk Szostak, rzecznik prasowy Instytutu Pileckiego w Berlinie, również skomentował słowa Schustera w rozmowie z Polskim Radiem. Skrytykował także to, co uznał za niewystarczającą kulturę pamięci w Niemczech w odniesieniu do niemieckiej okupacji Polski podczas II wojny światowej.
Niezależnie od tych odpowiedzi premier Mateusz Morawiecki ponowił niedawno żądania Polski w sprawie reparacji. W artykule gościnnym w internetowym wydaniu niemieckiego magazynu informacyjnego „Der Spiegel” napisał: „Niemcy nie zapłacili – z naszego punktu widzenia – żadnych reparacji ani za zniszczenia na polskiej ziemi, ani za historycznie bezprecedensową grabież sąsiedniego kraju”. Niemcy muszą więc „ostatecznie przyjąć polityczną, historyczną, prawną i finansową odpowiedzialność za wszystkie konsekwencje inwazji na nasz kraj”.
Należy się więc obawiać, że rozgrzana niekiedy debata na temat reparacji z czasów wojny światowej w przyszłości jeszcze bardziej się zaogni.
Lucas Netter
Titelfoto: Das 1944 von den Deutschen zerstörte Sächsische Palais in Warschau (Foto: Jan Bułhak / wikimedia.org)
