„O jodło, jesteś szlachetną gałązką!”

Czym byłyby święta Bożego Narodzenia bez choinki! Ale dlaczego jodła stała się najważniejszym symbolem okresu świąt?

Podobnie jak wiele innych tradycji zwyczaj ubierania choinki ma korzenie pogańskie. W czasach przedchrześcijańskich wiecznie zielone rośliny zimą symbolizowały nadzieję na rychłe nadejście wiosny. Domy dekorowano drzewkami i gałązkami.

Mówi się, że świecami pierwszą choinkę udekorowała księżna Dorothea Sybilla Śląska w 1611 r.

Pierwsze wzmianki

Pierwsza wzmianka o choince pochodzi prawdopodobnie z 1419 r. Mówi się, że piekarze z Fryburga Bryzgowijskiego dekorowali choinkę słodyczami, owocami i orzechami. W Nowy Rok dzieci mogły „splądrować” pyszne drzewko. W 1492 r. Liebfrauenwerk w Strassburgu zakupił jodły dla parafii miejskich. Z tekstu dokumentu wynika, że ​​drzewka zostały zakupione z okazji Nowego Roku. Jednak wiele źródeł z tamtego okresu wspomina jedynie o dekoracjach wykonanych z zielonych gałęzi jodłowych, co może wynikać z faktu, że jodły były drogie. Za kolebkę choinki uważa się Alzację i tereny po przeciwnej stronie Renu.

Rzadkie i drogie

Jedna z najstarszych pisemnych wzmianek o choince pochodzi z 1527 r. W aktach władców Moguncji jest mowa o „die weiennacht baum“ w Hübnerwaldzie w Stockstadt am Main. W 1539 r. w katedrze w Strassburgu ustawiono choinkę, co również zostało udokumentowane na piśmie. Zwyczaj ustawiania wiecznie zielonego drzewka rozpowszechnił się przede wszystkim w różnych stowarzyszeniach i cechach. Choinki są powszechnie przyjętą tradycją już od ok. 1600 r. Pisemna wzmianka z Alzacji podaje: „Na Boże Narodzenie w izbach w Strassburgu ustawia się drzewka jodłowe, a na nich wieszane są róże wycięte z różnokolorowego papieru, jabłka, opłatki, Zwischgold [cienkie, formowane płatki metalu], cukier itp.” Zwyczaj ten rozpowszechnił się po raz pierwszy w XVIII w. wśród wysokich urzędników i bogatych mieszkańców miast, gdyż choinki były wówczas w Europie Środkowej jeszcze rzadkością i dlatego były bardzo drogie.

Nie wszyscy byli zachwyceni

Mówi się, że świecami pierwszą choinkę udekorowała księżna Dorothea Sybilla Śląska w 1611 r. Wcześniej dekorowano je wyłącznie jabłkami i orzechami. Jednak nie wszyscy byli fanami nowej tradycji. W tekście napisanym pomiędzy 1642 a 1646 r. kaznodzieja katedry w Strassburgu Johann Conrad Dannhauer narzekał na choinki w domach: „Pośród innych błahostek, które powodują, że stary okres Bożego Narodzenia często celebruje się nie tylko słowem Bożym, jest również choinka, którą ludzie ustawiają w domu, obwieszając ją lalkami i cukrem, a następnie otrząsają ją i czekają, aż zwiędnie. Nie wiem, skąd ten nawyk; to dziecinna zabawa”. Jednak w pewnym momencie Johann Conrad Dannhauer również musiał przyznać się do porażki. W starciu z pięknie udekorowaną choinką nie miał szans. Z biegiem czasu Kościół katolicki przyjął zwyczaj ubierania choinki.

Ozdoby świąteczne

Pierwsze bombki choinkowe pojawiły się na rynku w 1830 r. I one też są niemieckim wynalazkiem. Hans Greiner zaczął produkować szklane kule (tzw. bombki), które były pierwszymi dekoracjami bożonarodzeniowymi wytwarzanymi na skalę przemysłową. W 1878 r. po bombkach choinkowych pojawiły się świecidełka, które miały symbolizować błyszczące sople. Choinka zadebiutowała w literaturze w 1816 r., w berlińskiej sztuce „Dziadek do orzechów i król myszy”. W 1833 r. pochodzący z Bawarii król Grecji Otton kazał ustawić dwie „królewskie” choinki w miejscach publicznych, jedną w Nauplion i jedną w Atenach. Mówiono, że utworzyły się tłumy ludzi chcących podziwiać udekorowane drzewka.

Choinka stała się integralną częścią naszych pokojów dziennych. Każdego roku w niemieckich salonach stoi ok. 23–25 mln choinek. 84% Niemców ma w domu choinkę. Obecnie jednak wiele z nich jest sztucznych. No, ale każdemu według własnego uznania.

„O Tannenbaum”

Jedną z najsłynniejszych kolęd w Niemczech jest piosenka „O Tannenbaum”. Nawiązuje do pieśni z XVI w. Cytował ją niemiecki kompozytor protestancki Melchior Franck w Quodlibecie (utworze muzycznym) z 1615 r., a na początku XIX w. rozpowszechniano ją także jako śląską pieśń ludową. Ludwig Erk i Franz Magnus Böhme podają jeszcze starsze źródło w niemieckim Liederhort z piosenką „Es hing ein Stallknecht seinen Zaum”. Już w latach 1550–1580 w pieśni tej pojawiał się następujący werset: „O jodło, jesteś szlachetną gałązką, zielenisz się zimą i w ukochany czas letni, kiedy wszystkie drzewa przysychają. A ty zielenisz się, ​szlachetna jodełko”.

• Anna Durecka
• Masz pytania dotyczące artykułu? Napisz do nas!