W słynnej Mszy Pojednania, którą 12 listopada 1989 roku w Krzyżowej celebrował biskup opolski Alfons Nossol, wzięli udział polski premier Tadeusz Mazowiecki oraz kanclerz Niemiec Helmut Kohl. Po słowach: „Przekażcie sobie znak pokoju”, obaj przywódcy wstali i wymienili długi uścisk. Uwieczniony przez fotografów serdeczny uścisk premiera i kanclerza stał się symbolem nowego etapu w stosunkach polsko-niemieckich.
Msza Pojednania – „Messe um Aussöhnung” była wydarzeniem zarówno religijnym, jak i politycznym. Stanowiła część wizyty kanclerza Niemiec w Polsce, rozpoczętej 9 listopada 1989 r., a przerwanej na dwa dni w związku z upadkiem muru berlińskiego. 11 listopada kanclerz Kohl wrócił do Polski, aby kontynuować rozmowy, podczas których miały być poruszone kwestie granicy na Odrze i Nysie, problem odszkodowań za straty poniesione przez Polskę w II wojnie światowej oraz sytuacja mniejszości narodowych.
Foto: Andrzej Ślusarczyk, © Fundacja “Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
Jako miejsce odprawienia uroczystej mszy była wymieniana Góra św. Anny, ale strona polska obawiała się protestów ze względu na związki tego miejsca z historią powstań śląskich. Ostatecznie wybór padł na Krzyżową, miejscowość niedaleko Świdnicy na Dolnym Śląsku, dawny majątek Helmutha Jamesa von Moltke. To właśnie tu podczas II wojny światowej spotykali się antyhitlerowscy opozycjoniści z tzw. Kręgu z Krzyżowej. Na początku 1944 r., kiedy aresztowano Helmutha Jamesa von Moltke, Krąg z Krzyżowej rozwiązano. Ośmioro spośród jej działaczy zostało skazanych na karę śmierci, wśród nich również właściciel Krzyżowej, którego stracono w Berlinie na początku 1945 r.
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie byłego majątku rodziny von Moltke, podobnie jak w innych poniemieckich posiadłościach, komunistyczne władze Polski zorganizowały PGR. W dawnych dworskich zabudowaniach produkowano żywność, a nieremontowany pałac, najbardziej reprezentacyjna budowla całego kompleksu, popadał w coraz większą ruinę. W latach 70. majątkiem zaczęli interesować się historycy i badacze dziejów rodziny von Moltke, m.in. profesor Karol Jonca z Uniwersytetu Wrocławskiego. Majątek przetrwał dzięki prywatnym inicjatywom podejmowanym dzięki zaangażowaniu proboszcza parafii w Grodziszczu ks. Bolesława Kałuży.
Foto: Andrzej Ślusarczyk, © Fundacja “Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
Tamtego dnia – 12 listopada 1989 r. – pierwszy do Krzyżowej przybył premier Tadeusz Morawiecki, na pół godziny przed kanclerzem. Najpierw przywódcy udali się do kościoła św. Michała, gdzie obejrzeli wystawę poświęconą historii i mieszkańcom Krzyżowej oraz dokonali wpisu do księgi parafialnej. Gdy pojawili się na placu, zostali owacyjnie przywitani. Nad tłumem powiewały polskie i niemieckie flagi. Mszę odprawiano po polsku i po niemiecku, a uczestniczący w nabożeństwie wierni otrzymali broszurki z modlitwami i pieśniami w obu językach. Niezwykłym momentem podczas mszy była przekazanie sobie znaku pokoju przez przywódców obu krajów. Był to nie tylko symbol religijny, ale i akt polityczny, symbolizujący wzajemną chęć pojednania i nowego początku we wzajemnych relacjach Polski i Niemiec.
Anita Baraniecka
