Okres bożonarodzeniowy bardzo często kojarzymy m.in. z makiem, a dokładnie z makówką lub dobrym ciastem. Ale mak to coś więcej niż tylko składnik pysznej przekąski. Kryje on w sobie szereg właściwości leczniczych, o których zapominamy, a które znane były już w starożytności. Owszem, jego właściwości najczęściej wykorzystujmy w kuchni, ale warto wiedzieć, że to właśnie z maku produkuje się powszechnie znane leki, takie jak morfina i kodeina.
Uwaga! Nie należy przesadzać ze spożywaniem maku, bo konsumowany w zbyt dużych ilościach działa jak narkotyk. Wyróżnia się kilka rodzajów maku, najbardziej znany jest mak niebieski, który wykorzystuje się w celach kulinarnych. Nie należy go jednak mylić z makiem lekarskim, z którego wytwarza się opium, a zatem bazę do leków, takich jak morfina czy kodeina. Rzadko spotykanym rodzajem maku jest delikatniejszy w smaku mak biały –niezastąpiony składnik poznańskich rogali Marcińskich; każdy, kto ich kiedykolwiek kosztował, wie, jak fantastycznego smaku dodaje tej przekąsce. Z kolei mak polny ma zastosowanie w medycynie ludowej i kosmetyce.
Moc witamin i minerałów
Mak jest bogaty w komplet witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, D, E oraz witaminę C, które uważane są za witaminy dodające urody i chroniące nas przed wczesnym starzeniem się, a w wielu wypadkach odmładzające. Mak jest również doskonałym źródłem wapnia – budulca kości. W 100 g znajduje się aż 1266 mg wapnia – taka porcja pokrywa 140% dziennego zapotrzebowania organizmu na ten pierwiastek. Mak zawiera także dużo bardzo potrzebnych naszemu organizmowi pierwiastków, takich jak: żelazo, miedź, mangan, magnez, fosfor i cynk. Z niebieskich ziaren maku leczniczego wytłacza się olej makowy, który m.in. reguluje pracę nerek i wątroby, a także przyśpiesza gojenie się ran. Wszystko dzięki zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie tych z grupy omega-6, które korzystnie wpływają także na pracę serca i pomagają przywrócić równowagę pomiędzy „dobrym” (HDL) i „złym” (LDL) cholesterolem. Olej makowy można kupić w sklepach ze zdrową żywnością. Najlepiej dodawać go do sałatek. Należy jednak pamiętać o odpowiednich proporcjach kwasów omega-6 i omega-3 w diecie (najlepiej 5:1).
Foto: Healthy Living
Jakie kalorie nam funduje
Nie wolno zapominać, że mak może powodować interakcje z lekami. Dlatego jeśli regularnie przyjmujesz medykamenty, przed spożyciem maku skonsultuj się ze swoim lekarzem lub farmaceutą. Należy pamiętać także, że błonnik zawarty w maku pełni określoną funkcję w układzie pokarmowym, m.in. przyśpiesza pasaż jelitowy. W związku z tym mak może być dobrym środkiem na przeczyszczenie. Jednak pomimo tego, że korzystnie wpływa na perystaltykę jelit, co jest pożądane w trakcie odchudzania, nie jest polecany osobom będącym na diecie, bo niemal w połowie składa się z tłuszczu. Z tego też powodu jest bardzo kaloryczny – 100 g ma aż 478 kcal, a warto pamiętać, że zbilansowana dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Jeśli chodzi o dzieci, to mak mogą spożywać tylko w niewielkich ilościach, ale za to już od drugiego roku życia. W ten sposób dostarczymy naszej pociesze magnezu, pierwiastka wyjątkowo potrzebnego rozwijającym się organizmom, a mak jest jego bogatym źródłem.
Rodzaje maku i właściwości
Mak niebieski – jest przede wszystkim wykorzystywany w przemyśle spożywczym i, co niezwykle istotne, charakteryzuje się bardzo niską zawartością alkaloidów o działaniu narkotycznym.
Mak leczniczy – jest to odmiana maku, która odznacza się silnym oddziaływaniem na układ nerwowy. Jego wysuszony sok mleczny z makówki, czyli opium, stanowi bazę leków, takich jak: morfina, kodeina, narkotyna, papaweryna.
• Morfina to najstarszy lek o działaniu uspokajającym i przeciwbólowym – stosowana jest w uśmierzaniu bardzo silnego bólu, np. nowotworowego. Ponadto morfina zwalnia postrzeganie i kojarzenie, blokuje prawidłowe czynności przewodu pokarmowego, osłabiając pracę mięśni gładkich.
• Kodeina jest lekiem uspokajającym, przeciwbólowym i hamującym odruch kaszlu, zwłaszcza tego bolesnego o charakterze napadowym.
• Narkotyna również działa przeciwkaszlowo i jednocześnie pobudza ośrodek oddechowy.
• Papaweryna blokuje bodźce nerwowe powodujące skurcz mięśni gładkich układu pokarmowego, dlatego stosowana jest przy kolce jelitowej, wątrobowej czy stanach skurczowych mięśni gładkich jelit.
Mak polny – w przeciwieństwie do maku lekarskiego ma niewielkie zastosowanie w klasycznej medycynie. W tradycyjnej medycynie ludowej z płatków maku polnego można przygotować napar stosowany przy kaszlu, biegunce, bolesnej menstruacji czy bezsenności. Ponadto płatki makowe wchodzą w skład różnych mieszanek ziołowych, a ekstrakt jest wykorzystywany do produkcji płynu do higieny intymnej.
Karolina Świerc
