ODRZUCENIE SPADKU: W pierwszej kolejności należy wskazać, że w chwili śmierci osoby bliskiej spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa, czyli w sposób automatyczny. Do dokonania tej czynności nie jest potrzebne zatem składanie oświadczeń o przyjęciu spadku. Z mocy ustawy spadkobierca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza, ale istnieje również możliwość przyjęcia spadku wprost.
W sytuacji, w której spadkobierca wie, że spadkodawca posiadał liczne długi, lub z innych przyczyn nie chce przyjmować spadku po zmarłym, musi spadek odrzucić. Niezbędne będzie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, takie oświadczenia można złożyć przed sądem bądź przed notariuszem. Przed sądem takie oświadczenie może zostać złożone w formie ustnej lub na piśmie z podpisem notarialnie poświadczonym. Należy podkreślić, że spadek może odrzucić zarówno spadkobierca ustawowy, jak i spadkobierca testamentowy.
Foto: KTGW
6 miesięcy na odrzucenie spadku
Spadkobierca musi jednak pamiętać, że na odrzucenie spadku ma 6 miesięcy od momentu, kiedy dowiedział się o swoim powołaniu, po tym terminie nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca przyjmuje odpowiedzialność za zobowiązania finansowe tylko do wartości otrzymanego spadku. Nie odpowiada jednak za długi spadkodawcy swoim majątkiem. Oświadczenie, o którym mowa powyżej, może złożyć każda osoba samodzielnie, pod warunkiem, że posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Takimi osobami są osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. Zatem za osoby nieposiadające zdolności prawnej oświadczenie składają ich przedstawiciele ustawowi. W przypadku dzieci takie oświadczenie składają rodzice, jednakże należy pamiętać, że do tego niezbędna jest zgoda sądu opiekuńczego. Złożenie takiego oświadczenia bez zgody sądu jest nieważne. Istnieje również możliwość złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo do dokonania takiej czynności musi być zawarte w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym. Dodatkowo z treści pełnomocnictwa musi jednoznacznie wynikać, że upoważniono daną osobę do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w określony sposób. Osoba, która zdecyduje się na odrzucenie spadku, musi wiedzieć, jakie skutki będzie to miało. Głównym skutkiem będzie traktowanie spadkobiercy jako osoby, która nie dożyła otwarcia spadku, a w związku z tym do dziedziczenia w następnej kolejności zostaną powołani zstępni tej osoby, czyli jej dzieci. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji należy odrzucić spadek w swoim imieniu, a następnie w imieniu dzieci.
Co powoduje odrzucenie spadku?
Ponadto odrzucenie spadku powoduje zmianę tytułu powołania do spadku, czyli w momencie kiedy spadek odrzuci spadkobierca testamentowy, do dziedziczenia dojdą spadkobiercy ustawowi, co więcej, może dojść do zmiany wielkości poszczególnych udziałów, czyli w sytuacji odrzucenia spadku przez spadkobiercę, który nie posiada dzieci, jego udział zostanie rozdzielony pomiędzy pozostałych spadkobierców. Odrzucenie spadku powoduje również zmianę kręgu osób, które dochodzą do dziedziczenia, czyli w miejsce osoby, która odrzuciła spadek, są powoływani inni spadkobiercy. Oświadczenie o odrzuceniu spadku nie zawsze jednak jest skuteczne, należy pamiętać, że jeżeli złoży je osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych, to jest ono nieważne. Niniejsze oświadczenie pozostaje również nieskuteczne, jeżeli odrzucenie spadku powodowałoby pokrzywdzenie wierzycieli spadkobiercy. Zatem w sytuacji, w której spadkobierca ma zadłużenie, a majątek spadkowy posiada znaczną wartość, nie może go odrzucić. W chwili kiedy odrzucenie spadku następuje z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy wierzyciel, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku, może domagać się, aby odrzucenie spadku było uznane za bezskuteczne w stosunku do niego. Jeżeli zostanie uznane za bezskuteczne, wierzyciel ma prawo dokonać egzekucji z przedmiotów wchodzących w spadek. Należy podkreślić, że również w tym przypadku dokonanie takiej czynności jest ograniczone czasowo. Wierzyciel ma możliwość wystąpienia z takim wnioskiem w terminie 6 miesięcy od momentu powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, nie później jednak niż w terminie 3 lat od momentu odrzucenia spadku.
Jakie okoliczności bada sąd
Osoba, która złożyła oświadczenie, może uchylić się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, tylko gdy wykaże, że działała pod wpływem błędu lub groźby, a także na skutek podstępu. Jednakże takie okoliczności bada sąd i to on decyduje, czy faktycznie do nich doszło. Ta czynność również jest ograniczona czasowo. Uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia o odrzuceniu spadku przez spadkobiercę wygasa po upływie roku od chwili, w której spadkobierca wykrył błąd, lub od chwili, kiedy ustał stan obawy spowodowany groźbą. Warto podkreślić, że aktualnie prawo spadkowe ma zastosowanie zgodnie z tym, gdzie było stałe miejsce pobytu zmarłego. Zatem jeżeli ktoś z bliskich wyjechał i żył w Niemczech, po jego śmierci postępowanie spadkowe będzie odbywało się pod jurysdykcją niemieckiego prawa spadkowego. Należy pamiętać, że w prawie niemieckim nie istnieje instytucja prawna taka jak przyjęcie spadku wraz z dobrodziejstwem inwentarza. W razie niezłożenia oświadczenia w terminie 6 miesięcy spadkobierca przyjmuje spadek wprost, czyli spadek przechodzi na spadkobiercę wraz ze wszystkimi pożytkami (aktywami), ale i długami. Zatem jeżeli istnieje obawa, że potencjalne długi zmarłego mogą przewyższać wartość pozyskanej masy spadkowej, należy odrzucić spadek.
Łukasz Kuczyński / K. Ś.
KTGW Kancelaria Radców Prawnych Kuczyński, Tokarska-Grzesik, Wrońska Spółka Komandytowo-Akcyjna z siedzibą w Opolu
Dotychczasowy adres to: Plac Wolności 6, piętro 3., 45-018 Opole; od 1.10.2022 r.
Nowy adres Kancelarii: ul. Jakuba Kani 8/1, 45-340 Opole
Strona internetowa w budowie, dotychczasowa to: kitg.pl
Numer kontaktowy: 505 983 977
Adres mailowy do kontaktu to: redakcja@ktgw.pl
