Nauka historii przez pryzmat dat i faktów na pewno staje się „niestrawną”, a nawet przeraża tym bardziej jeśli uczący się nie mają osobistych doświadczeń minionych lat czy szerszej wiedzy o takich czy innych wydarzeniach. Ale jest na to sposób …
Schneidemühl staje się Piłą: Czas wielkich przemian
Tragiczne losy ludności Europy i z innych części świata podczas drugiej wojny, jak też po jej zakończeniu nie ominęły również dawnego i wówczas przygranicznego miasta. Schneidemühl, jak i niemal cały świat uległy znaczącym przeobrażeniom politycznym, materialnym i moralnym. Na „starym kontynencie” poszukiwano bliskich ocalałych z pożogi wojennej we wtórze masowych deportacji, ucieczek, wypędzeń. Tak czy inaczej – wielkiego przemieszczania ludności, dobrowolnego lub wymuszonego. W mieście nad Gwdą/Küddow po zakończeniu działań wojennych pozostało zaledwie sześciuset Niemców, a przecież przed 1939 rokiem tylko kilka procent mieszkańców stanowili Polacy. Odwróciły się też proporcje religijne i kulturowe, bo przecież była to już Piła, która powróciła do dawnej nazwy i usytuowana została już w nowych granicach Polski. Ślady niemieckości były ideologicznie potępiane i rugowane z życia społecznego zyskując obwarowania prawne.
Fot.: Wacław Polasik
Odkrywamy na nowo: Córki i Synowie Schneidemühl
Dopiero transformacja społeczno-ustrojowa z początkiem lat 90-tych ubiegłego stulecia pozwoliła demokratyzować funkcjonowanie państwa i jego administracji, ożywić gospodarkę, sprzyjać otwartym relacjom międzyludzkim i szerzyć pluralizm na wielu płaszczyznach. Dlatego dziś, po 80 latach od zakończenia straszliwych i okrutnych wydarzeń minionej wojny możemy swobodnie sięgnąć do kart historii i przybliżyć postacie tu urodzonych w Schneidemühl, a znaczących w wielu sferach życia społecznego i państwowego. Co prawda nikt z nich nie uzyskał zaszczytów noblowskich czy niższej rangi lecz działając zawodowo, społecznie i politycznie, naukowo, twórczo wywierali inspirujący wpływ na zbiorowości ludzkie, które współtworzyli zyskując aprobatę, uznanie i szacunek oraz pamięć.
Na nowo odkrywamy Piłę – przez poruszające losy jej zapomnianych Córek i Synów.
Od antyfaszystów po artystów: Niezwykłe życiorysy
Carl Friedrich Goerdeler i jego brat Fritz – straceni w więzieniu Berlin- tuż przed zakończeniem wojny w 45., antyfaszyści związani z grupą płk. Clausa Schenka Grafa von Stauffenberga (Krzyżowa/Kreisau), Carl prawnik, intelektualista, polityk, były burmistrz Lipska planowany na kanclerza Rzeszy, urodzony wraz z bratem w Schneidemühl… Albo światowej sławy tancerka (taniec epicki), dziennikarka, pisarka i antyfaszystka tez pochodząca z tego miasta. Każdy kto przeczyta jej ” …znów się tam spotkamy! Wojenny dziennik dziewczynki 1914-1918″( „… da gibt’s ein Wiedersehn! Kriegstagebuch eines Mädchens 1914-1918″) wydany pod pseudonimem Jo Mihaly – pozna jej życie, dzieje Schneidemühl i państwa pruskiego z czasów Wielkiej Wojny. A przecież ten swoisty pamiętnik rozpoczęła pisać już jako … dwunastolatka! Jeszcze dr. Joseph Stukowski (- „Do końca w Pile”/ „Bis zuletzt in Schneidemühl”), Gerhard Quade – wybitny malarz z Buxtehude, gdzie osiadł i tworzył czy Robert Liebig, nauczyciel w gimnazjum, archeolog-amator zapisany też w dziejach Wschowej/Fraustadt i okolic albo znany aktor niemiecki ( szczególnie dubbingowy) – Jochen Striebeck, no i Johannes Schreiber – wieloletni przewodniczący Heimatkreis Schneidemühl e.V. czy … wielu, wielu innych urodzonych na tej ziemi. Według dostępnych źródeł archiwalnych, spośród urodzonych na przestrzeni lat 1772-1945 mieszkańców – 17-tu było artystami z różnych dziedzin sztuki, 16. politykami i tyle samo nauczycielami oraz ludźmi nauki. Generałami zaś sześciu i podobnie lekarzami lub farmaceutami, a po 4–ch stanowili dziennikarze i pisarze, prawnicy, sportowcy oraz rzemieślnicy i przedstawiciele innych profesji. A, o ilu jeszcze nie znajdzie się śladu …
Fot.: Andrzej Niśkiewicz
Spotkanie przy kawie i historii: Prelekcja w Pile
Zapoznać więc członków Niemieckiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Pile i przybliżyć sylwetki tych wyjątkowych, choć wybranych osób w sensie ich dokonań, a niekiedy oddać się wspomnieniom było głównym celem spotkania przy kawie, herbacie, słodkościach i owocach. Multimedialna prelekcja zatytułowana „Córki i Synowie Schneidemühl” została wzbogacona również podkładem muzyki klasycznej kompozytorów niemieckich. Nie zabrakło pytań i dzielenia się osobistymi refleksjami, a także dyskusji towarzyskich wokół wiodącego tematu, bo z niektórymi zasłużonymi i nie zawsze godnie uhonorowanymi spotykaliśmy się jeszcze niedawno.
Andrzej Niśkiewicz