Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Prawa autorskie. Zapytaj prawnika!

Prawa autorskie po śmierci twórcy podlegają dziedziczeniu. W takiej sytuacji zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. Dziedziczenie przyjmuje postać ustawową lub testamentową, w zależności od tego, czy twórca sporządzi testament czy też nie. W momencie kiedy będziemy mieli do czynienia z dziedziczeniem testamentowym, spadkobiercom ustawowym pozostanie jedynie prawo do zachowku.


Należy podkreślić, że przedmiotem dziedziczenia mogą być jedynie autorskie prawa majątkowe, które zapewniają twórcy na zasadach wyłączności korzystanie oraz rozporządzanie tymi prawami na wszystkich polach eksploatacji oraz zapewniają prawo do wynagrodzenia. Po odziedziczeniu powyższych praw to spadkobiercy będą decydować o udzielaniu licencji czy o możliwości przeniesienia tych praw na inną osobę oraz będą otrzymywać stosowne wynagrodzenie należne im z tytułu eksploatacji.

Prawa autorskie – majątkowe i osobiste

Zatem przychody z powyższych czynności będą przypadać spadkobiercom. Do masy spadkowej będą wchodzić również prawa oraz obowiązki wynikające z zawartych przez twórcę umów. Nie będzie się to jedynie odnosiło do zobowiązań autora do stworzenia danego dzieła, nie można oczekiwać, że spadkobiercy twórcy, który był np. muzykiem, będą tworzyć dzieła muzyczne. Zatem takie zobowiązania mają charakter osobisty i nie zobowiązują nikogo poza twórcą. Jednakże należy pamiętać, że wszelakie spory sądowe, w których twórca domagał się zapłaty należności za eksploatację jego utworów, również przechodzą na spadkobierców, tak samo jak prawo do roszczenia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych. Podkreślić należy też fakt, że prawa autorskie trzeba podzielić na majątkowe i osobiste. O ile prawa autorskie majątkowe wchodzą w skład masy spadkowej, o tyle prawa autorskie osobiste są prawami, których nie da się przenieść, zbyć oraz nie podlegają one dziedziczeniu. Warto zaznaczyć, że w przypadku wyrządzenia szkody majątkowej powstałej wskutek naruszenia autorskich praw osobistych spadkobiercom nie przysługuje prawo do wystąpienia z roszczeniem. Jedynie w sytuacji, w której roszczenie zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone jeszcze przez twórcę za jego życia, roszczenie takie przechodzi na spadkobierców.

Od lewej: Joanna Wrońska, Łukasz Kuczyński i Joanna Tokarska-Grzesik Foto: KTGW

Po śmierci twórcy wiążąca jest jego wola

W przypadku gdy twórca nie sporządzi testamentu, a nie ma spadkobierców ustawowych, prawa autorskie przechodzą na Skarb Państwa. W sytuacji kiedy zmarłby współtwórca danego utworu, a jego część utworu współautorskiego miałby dziedziczyć Skarb Państwa, to w jego miejsce wchodzą żyjący współautorzy dzieła albo ich następcy prawni. Udział zmarłego dziedziczą proporcjonalnie do swoich wkładów w dziele współautorskim, przy czym jeżeli umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że ich wkłady są równe. Z uwagi na to, iż prawa autorskie nie podlegają dziedziczeniu oraz są niezbywalne, a zatem nie gasną w chwili śmierci twórcy, zostają przy nim. Po śmierci twórcy wiążąca jest jego wola. Jeżeli za życia upoważnił osoby do wykonywania jego praw autorskich osobistych, to tylko te osoby będą miały możliwość wykonywania tych praw. Jeżeli jednak twórca nie upoważni nikogo w testamencie, to prawo do wykonywania jego autorskich praw osobistych przechodzi na jego małżonka, a w razie braku małżonka są to kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa. Należy jednak pamiętać, że prawa autorskie wygasają 70 lat po śmierci twórcy, przy czym okres 70-letni jest liczony od roku następującego po roku, w którym twórca zmarł. Po tym czasie z utworu można dowolnie korzystać. Jednak ważne jest to, że wygasają jedynie prawa autorskie majątkowe, a nie osobiste, zatem tych nadal należy przestrzegać.

Łukasz Kuczyński / K. Ś.

Show More