Od jedenastu lat Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Warmia” w Lidzbarku Warmińskim organizuje warsztaty o różnej tematyce dla lokalnej młodzieżowej grupy teatralnej Spiegel. Od pięciu lat gości młodzieżowe teatry mniejszości niemieckiej ze Śląska i Opolszczyzny. Wspólne wydarzenie na temat „Kamishibai” odbyło się w dniach 28 lipca – 4 sierpnia w Hotelu Górecki w Lidzbarku Warmińskim.
Zdjęcie: Uwe Hahnkamp
Zdjęcie: Sylwia Matczak
Na początek: dwudziestu uczestników projektu z Lidzbarka Warmińskiego oraz pozostałe teatry zeszłorocznej edycji „Jugendbox” z Toszka/Tost i Głogówka/Oberglogau nie pozostały tylko na miejscu. Oprócz specjalnych ofert teatralnych chodzi bowiem również o prezentację mniejszości na północy. Trasa jednej z wycieczek wiodła do Gdańska/Danzig, gdzie zapoznano się z życiem mieszczańskiej rodziny Uphagenów, innej zaś na pola bitwy pod Grunwaldem, a jeszcze innej do skansenu w Olsztynku/Hohenstein, by poznać warunki życia dawnych Warmiaków i Mazurów. Ponadto dzieci i młodzież od czwartej klasy szkoły podstawowej do pierwszej klasy liceum mogły doświadczyć podczas warsztatów, jak trudne jest prasowanie obrusów na desce do prania na zamku w Lidzbarku.
Legenda o dawnym Lidzbarku w japońskim stylu
Miało to na celu m.in. stworzenie nastroju dla sztuki, którą mieli odegrać w ramach warsztatów. – Wybraliśmy legendę o początkach miasta Lidzbarka Warmińskiego z kolekcji sprzed II wojny światowej i nieco ją udramatyzowaliśmy. Dzieci przedstawiły ją jako rezultat warsztatów – zdradziła Ewa Huss-Nowosielska, szefowa grupy Spiegel, która tradycyjnie trzymała stery.
Zdjęcie: Sylwia Matczak
Co szczególne, spektakl został zaplanowany jako połączenie aktorskiego teatru lalek i narracyjnego teatru Kamishibai z Japonii. – Teatr ten ma długą tradycję i był popularny w Japonii na początku XX w. Odtwórca teatru ma pudełko ze zmieniającymi się ilustracjami, które są wsuwane i wysuwane jako tło opowieści – wyjaśniła Grażyna Kraczek, która wraz z młodzieżą stworzyła rysunki do ich historii. – Od ok. 20 lat jest na nowo odkrywany i ożywiany, także jako narzędzie edukacyjne – dodała. Bowiem można go nie tylko bardzo dobrze użyć do objaśnienia teatru, lecz również wykorzystać do nauki języków obcych.
Fantazja białych i czerwonych głów
Grażyna Kraczek uczyła również dziewczęta i chłopców, jak w praktyce wygląda charakteryzacja w teatrze japońskim. Biała podstawa z elementami głównie czerni i czerwieni wyczarowała z Warmiaków i Ślązaków, gejsze i samurajów. Kreatywność nie ma granic. Dotyczy to także opowiadania historii, śpiewu czy oprawy muzycznej w Kamishibai, ważny jest kontakt jednoosobowego konferansjera z publicznością i wzajemne reakcje.
Zdjęcie: Sylwia Matczak
Białe maski nie zostały przeniesione do własnej sztuki, nad czym ubolewała Beata Sordon, jedna z opiekunek teatrów z południowej Polski: – Na dobrą maskę potrzeba trzech warstw bieli, co zajmuje naprawdę dużo czasu. Co więcej, kolory brudzą kostiumy.
Nawiasem mówiąc, kostiumy pochodziły z kolekcji teatru Spiegel, która powstawała przez lata. Kolejną trudnością było to, że większość aktorów w sztuce musiała zagrać więcej niż jedną rolę, więcej niż jedną postać.
Oprócz legendy o „bogatych ludziach, którzy przez swoje bogactwo zapomnieli o innych wartościach”, jak sugerowała Grażyna Kraczek, w spektaklu pojawiły się także inne elementy warmińskiej kultury. – Śpiewamy piosenki w lokalnej gwarze, takie jak „Pofajdok”, włączyliśmy też taniec – zdradziła Ewa Huss-Nowosielska, co tłumaczyło, dlaczego głowy niektórych uczestników były czerwone z wysiłku. Ze względu na wiele indywidualnych ról i odrębnych części utworu na zakończenie warsztatów nie zaplanowano tradycyjnego występu; zamiast tego poszczególne elementy japońsko-warmińskiej mozaiki z wpływami śląskimi zostały sfilmowane i zmontowane razem na koniec. Wspólna praca od początku do końca, z której wszyscy zaangażowani mogą być dumni.
Zdjęcie: Uwe Hahnkamp
Organizatorzy i uczestnicy chcieliby podziękować polskiemu Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, Konsulatowi Generalnemu Republiki Federalnej Niemiec w Gdańsku oraz Związkowi Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce za wsparcie finansowe, które umożliwiło przeprowadzenie warsztatów.
