Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie była jedną z pierwszych uczelni w województwie opolskim, która oferowała nauczycielom kursy niemieckiego jako języka mniejszości. Florian Lippold rozmawiał z prof. dr hab. Moniką Witt, dziekanem Nowego Wydziału Filologicznego uczelni, o tych kursach i przyczynach spadku zainteresowania.
Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie od dawna oferuje kursy niemieckiego jako języka mniejszości. Jak doszło do tego, że w ogóle powstał taki kierunek studiów?
Foto: prywatne
Germanistyka ogólna w Nysie powstała w 2001 roku i była jednym z pięciu pierwszych kierunków studiów uczelni. Już wtedy kształciliśmy nauczycieli niemieckiego jako języka obcego. Zauważyliśmy, że nauczyciele w naszym regionie często prowadzili zajęcia z niemieckiego jako języka mniejszości. Pomyśleliśmy: nauczyciele mają kwalifikacje, mogą uczyć niemieckiego, ale czegoś im brakuje. Niemiecki jako język mniejszości różni się od niemieckiego jako języka obcego. Dlatego w 2012 roku rozpoczęliśmy prace nad specjalnym programem studiów, dedykowanym niemieckiemu jako językowi mniejszości. W rezultacie powstał moduł studiów germanistycznych z własnymi wykładami, seminariami i praktykami. Koncentruje się nie tylko na poziomie językowym, lecz także na elementach kształtujących tożsamość mniejszości niemieckiej. Nie mamy tu na myśli wyłącznie „kultury wysokiej” czy tradycji, lecz także codzienną kulturę życia. Moduł został zintegrowany z programem studiów, zgodnie z polską ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych.
„Stwierdziliśmy, że wielu naszych studentów nie wiedziało nawet o istnieniu mniejszości językowych w Polsce. Kiedy jednak zaczęli się tym interesować, uznali temat za bardzo fascynujący.” – Prof. dr hab. Monika Witt
Jak program został odebrany przez studentów?
Początkowo zauważyliśmy, że wielu studentów nie miało pojęcia o istnieniu w Polsce mniejszości językowych i kulturowych. Kiedy jednak zaczęli się tym interesować, uznali temat za bardzo fascynujący i chcieli dowiedzieć się więcej. Następnie zmodyfikowaliśmy program, uwzględniając w nim wiedzę z życia codziennego o mniejszościach. Chcemy pokazać, że Polska nie jest monolitem, lecz krajem wielojęzycznym i wielokulturowym. Oczywiście nie możemy uczyć wszystkich języków mniejszości w Polsce, ale możemy uświadamiać studentom ich istnienie i znaczenie dla polskiego krajobrazu kulturowego.
Jak działa tok studiów?
Program jest weekendowy: seminaria odbywają się stacjonarnie w weekendy, a wykłady i inne zajęcia prowadzone są online w ciągu tygodnia. To rozwiązanie odpowiada potrzebom studentów, którzy pracują jako nauczyciele i mają ograniczony czas na naukę w ciągu tygodnia. Nie jest to kurs wyłącznie online – studenci nadal uczestniczą w zajęciach stacjonarnych.
Jednym z nadrzędnych celów jest praktyczna nauka niemieckiego. Uczestnicy muszą osiągnąć poziom językowy C1 do końca trzyletniego programu, a my ściśle przestrzegamy wymogów prawnych. Drugim istotnym elementem jest tematyka językowa, kulturowa i literacka oraz aspekty kształcenia nauczycieli. Studenci odbywają również staże i mają możliwość udziału w wydarzeniach organizowanych przez uczelnie partnerskie w Niemczech i Czechach. Po ukończeniu programu studenci są w pełni wykwalifikowanymi nauczycielami niemieckiego jako języka mniejszości.
Kto może wziąć udział w programie?
Program germanistyki jest otwarty dla osób w każdym wieku. Moduł poświęcony niemieckiemu jako językowi mniejszości skierowany jest do przyszłych nauczycieli oraz osób już pracujących w tym zawodzie, które chcą kontynuować naukę. Grupy są niewielkie, dzięki czemu możemy dostosować zajęcia do potrzeb i pytań studentów. Niestety, zapotrzebowanie na kursy spadło w ciągu ostatnich 7–10 lat, dlatego obecnie oferujemy jeden kurs weekendowy dla 10 uczestników.
Dlaczego spadło zainteresowanie niemieckim jako językiem mniejszości?
Często o tym rozmawiamy, zarówno w gronie germanistów, jak i kadry akademickiej. Powodem jest między innymi rola niemieckiego na świecie – język angielski stał się znacznie ważniejszy. Niemiecki jest też często pomijany w nauczaniu, a nawet tam, gdzie jest nauczany, nie wpływa na wyniki matury. Możliwości zawodowe po nauce niemieckiego są ogromne: studenci już w trakcie studiów podejmują pracę, robią to, co lubią, a po ukończeniu kierunku mogą pracować jako nauczyciele, tłumacze ustni czy konsultanci w dużych firmach. To sprawia, że spadek zainteresowania wydaje się sprzeczny z logiką. Chciałabym zaprosić wszystkich, którzy chcieliby uczyć się ważnego zawodu na kameralnej uczelni, do Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Nysie.
Więcej informacji o studiowaniu filologii niemieckiej w Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Nysie znajduje się na stronie pans.nysa.pl, gdzie dostępne są szczegóły dotyczące programu nauczania i rozpoczęcia studiów.