Globtroter z Głuchołaz

„Rozkoszne, urozmaicone podróże morskie z Hamburga do Morza Śródziemnego i Orientu” obiecywała reklama z czasopisma „Die Woche”, która ukazała się w 1904 r. Ekscytujące podróże morskie do egzotycznych krajów organizowało Carl Stangens Reise-Bureau, pierwsze międzynarodowe biuro podróży w Niemczech. Założył je Carl Stangen, który urodził się w Głuchołazach w 1833 r.

W młodości Carla Stangena niewiele wskazywało na to, że jego nazwisko będzie kiedyś znane w całej Europie. Urodził się jako syn oficera Ernsta Friedricha Stangena. Odmówiono mu jednak kariery w wojsku: ze względów medycznych został zakwalifikowany jako niezdolny do służby i po pobycie w wojskowym zakładzie wychowawczym w Saksonii-Anhalt wrócił na Górny Śląsk. Tutaj rozpoczął swoją karierę zawodową w służbie pocztowej. Zarządzał pocztą w Jedlince (Tannhausen) koło Jedliny-Zdroju (Bad Charlottenbrunn). W wolnych chwilach pisał nowelki i krótkie wiersze do czasopism.

W Arabskim Domu
Ale jak Stangen wpadł na pomysł organizowania zagranicznych wyjazdów dla turystów? Właściwie to był szczęśliwy zbieg okoliczności. Jego brat Louis organizował we Wrocławiu wycieczki okolicznościowe i towarzyskie i poprosił brata o pomoc w prowadzeniu firmy. Razem wydawali przewodniki turystyczne i gazety. W 1868 r. Carl na prośbę brata otworzył w Berlinie biuro podróży. W tym samym roku rozpoczął jednak samodzielną działalność gospodarczą i założył Carl Stangens Reise-Bureau. Jego siedziba znajdowała się przy Mohrenstraße 10, a później Stangen miał budynek zbudowany w stylu orientalnym i nazwany Arabisches Haus. Do 1899 r. biuro podróży Stangena zorganizowało 686 wycieczek, w tym jedną do Egiptu i jedną dookoła świata. Szczególnie podróże do krajów Orientu cieszyły się dużą popularnością wśród klientów. Stangen był dość przedsiębiorczy. Szybko odkrył, że dobrze sprzedają się nie tylko orientalne podróże, ale wszystko, co miało związek z Dalekim Wschodem.

Syn Stangena, Ernst, prowadził Orient-Waren-Lager zajmujący się importem i sprzedażą „obiektów artystycznych i przemysłowych z zagranicy”, który cieszył się dużym zainteresowaniem klientów. W centrum zainteresowania Stangena pozostały jednak egzotyczne podróże. Do historii przeszła tzw. ekipa Stangena: grupa globtroterów, która przemierzała Amerykę Północną. Ich podróż w 1893 r. na Targi Światowe w Chicago została uwieczniona na fotografiach. Ukazują one podróż od wypłynięcia w Bremerhaven na szybkim parowcu Saale poprzez zwiedzanie powstających kosmopolitycznych miast: Nowego Jorku, Waszyngtonu i Chicago oraz cudów natury w zachodniej części Stanów. Była to pierwsza niemiecka wycieczka zorganizowana do Nowego Świata. Duży wybór zdjęć z tej podróży znajduje się w bazie danych Instytutu Geografii im. Leibniza.

Podróżnik po świecie
Stangen był także redaktorem czasopism „Der Tourist” i „Stangens illustrierte Reise- und Verkehrszeitung”. Ponadto napisał kilka przewodników turystycznych, w tym o Palestynie i Syrii, a także o Egipcie. Stangen opublikował również lokalne przewodniki turystyczne. W latach 80. i 90. XIX w. ukazał się np. w kilku wydaniach „Stangen’s Illustrierter Führer durch Berlin Potsdam und Umgebungen”. A na potrzeby wycieczek, które zoorganizował na paryskie Targi Światowe w 1900 r., wydał „Przewodnik po Paryżu i okolicach”. Stangen przedstawiał też zawsze swoje planowane podróże w obszernych ilustrowanych broszurach, zawierających wszystkie terminy podróży i całą trasę oraz szczegółowe koszty.

Stangen, który w młodości współpracował z gazetami i czasopismami, miał zacięcie literackie. Lubił relacjonować wycieczki, które organizował i w których sam również brał udział. W 1897 r. ukazała się jego książka „Aus der Mappe eines Weltbummlers. Ethnographische Genrebilder im Auftrag von Albert Halske gezeichnet von A. Wanjura”, w której pisał o ośmiomiesięcznej podróży dookoła świata zorganizowanej w latach 1878–1879. Dla uczestników specjalnej podróży na otwarcie jerozolimskiego kościoła Odkupiciela w 1898 r. Carl Stangen ponownie przygotował pamiątkowe arkusze pt. „Eine Fahrt in den Orient”.

Spuścizna
Carl Stangen zmarł 21 listopada 1911 r. w Berlinie-Lichterfelde. Mieszkał tam już od 10 lat w wybudowanej dla niego przez syna Willi Stangen. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu parkowym. Jego nagrobek nie zachował się.
Stangen jako pierwszy zaoferował tak szeroką ofertę wycieczek grupowych. Jeszcze za życia nazywano go „niemieckim Thomasem Cookiem”. Cook kilka lat wcześniej założył w Wielkiej Brytanii pierwsze na świecie biuro podróży. Działalność Stangens Reisebüro kontynuowali jego dwaj synowie Ernst i Louis. Firma istnieje do dziś pod znaną nazwą Hapag-Lloyd Reisebüro.