Na początku kwietnia prawie 30 uczniów z Mrągowa spędziło pięć dni, zajmując się historią mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach oraz postaciami, które stawiały opór narodowemu socjalizmowi. Tydzień projektowy zakończył się konkursem na esej, w którym nagrodą był kilkudniowy wyjazd edukacyjny do Instytutu Pileckiego w Berlinie.
Tydzień projektów odbył się pod hasłem „Jak dobrze znasz mniejszość niemiecką? Odkrywanie historii lokalnej – bojownicy ruchu oporu”. Organizacją całości przedsięwzięcia zajęła się odpowiedzialna za nie Julia Herzog, menedżer ds. kultury z ramienia Instytutu Stosunków Kulturalnych z Zagranicą (ifa) przy Olsztyńskim Stowarzyszeniu Mniejszości Niemieckiej (AGDM) oraz Związku Niemieckich Stowarzyszeń Warmii i Mazur (VdGEM).
Pięciodniowa inicjatywa edukacyjna miała kilka celów. Jak wyjaśnia Julia Herzog: – Po pierwsze, uczniowie mieli poznać lokalną historię na tle dawnych Prus Wschodnich, aby zrozumieć, dlaczego w ogóle istnieje tu mniejszość niemiecka. Po drugie, mieli zajmować się tłem II wojny światowej oraz niemieckimi i polskimi bojownikami ruchu oporu przeciwko narodowemu socjalizmowi – także i przede wszystkim tymi z regionu. Ponieważ w pewnym sensie historia świata rozgrywała się pod domem tych młodych ludzi.
W tygodniu projektowym wzięło udział 29 młodych ludzi w wieku od 14 do 17 lat z dwóch klas Zespołu Szkół nr 2 w Mrągowie. Ze względu na złożoność tematu większość ćwiczeń i jednostek lekcyjnych odbywała się w języku polskim. – Niejako przy okazji zawsze pojawiały się niemieckie terminy, dzięki czemu uczniowie doskonalili swój niemiecki – zauważa menedżer ds. kultury.
Foto: Julia Herzog
Zanurz się w historii (regionu)
Pięć dni projektu rozpoczęło się w poniedziałek (4 kwietnia) od różnych działań mających na celu wzajemne poznanie się i „przełamanie lodów” – bowiem Julia Herzog po raz pierwszy gościła w szkole w Mrągowie. W tym kontekście wyjaśniono młodzieży bardziej szczegółowo przebieg tygodnia projektowego i omówiono aspekty organizacyjne. Panią menedżer ds. kultury wspierał przez cały dzień Sebastian Jabłoński, miejscowy nauczyciel języka niemieckiego i przewodniczący Towarzystwa Niemieckiego „Bärentatze” z Mrągowa.
Pierwszy punkt programu miał miejsce we wtorek, kiedy to nauczycielka historii Magdalena Lewkowicz – która jest również członkiem zarządu Fundacji „Borussia” Olsztyn – przybliżyła uczniom kontekst historyczny i tło II wojny światowej. Szczególną uwagę poświęcono historii dawnych Prus Wschodnich oraz postaciom z Niemiec i Polski, które przeciwstawiły się narodowemu socjalizmowi – m.in. rodzeństwu Hansowi i Sophie Scholl, Witoldowi Pileckiemu, Irenie Sendlerowej czy Heinrichowi Grafowi von Lehndorffowi. Dzięki różnym ćwiczeniom interaktywnym młodzi ludzie zostali wprowadzeni w ten złożony i po części emocjonalny temat.
Foto: Piotr Wagner
Wycieczka do Twierdzy Boyen i zamku w Sztynorcie
Aby nie ograniczać się do abstrakcyjnego podejścia do tematu w klasie, zorganizowano również jednodniową wycieczkę. Na półmetku tygodnia projektowego grupa odwiedziła Twierdzę Boyen w Giżycku (Lötzen), która ma szczególne znaczenie dla mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach. Ponadto zwiedzono Zamek Steinort w miejscowości o tej samej nazwie (Sztynort), czyli miejsce, które przez kilka lat było własnością Heinricha Grafa von Lehndorffa i w którym kilkakrotnie odbywały się rozmowy konspiracyjne dotyczące zbrojnego oporu przeciwko reżimowi narodowosocjalistycznemu. (Heinrich Graf von Lehndorff został zamordowany na początku września 1944 r. za udział w zamachu na Adolfa Hitlera 20 lipca 1944 r.).
Oprowadzaniem zajął się Piotr Wagner z Polsko-Niemieckiej Fundacji Ochrony Kultury i Zabytków (DPS). Ten germanista, przewodnik i historyk regionu zna okolicę, a zwłaszcza zamek w Sztynorcie, jak własną kieszeń. Przybliżył młodym ludziom historię zamku i jego znaczenie dla oporu przeciwko narodowemu socjalizmowi. – To było bardzo wzruszające dla wszystkich zobaczyć to miejsce na własne oczy – i jesteśmy bardzo wdzięczni Piotrowi Wagnerowi za to, że nam towarzyszył – mówi Julia Herzog, zdradzając odczucia grupy.
Foto: Julia Herzog
Wizyta u „Niedźwiedzich Łap”
Czwartek poświęcony był mniejszości niemieckiej w Polsce, zwłaszcza na Warmii i Mazurach. Julia Herzog wygłosiła wykład na temat struktur mniejszości w regionie i wyjaśniła sposób ich funkcjonowania. Przedstawiła również ważne placówki i instytucje, takie jak Dom Kopernika w Olsztynie, AGDM czy VdGEM. – Ważne było dla mnie również podkreślenie, że mniejszość jest otwarta na dialog ze społeczeństwem większościowym i nie chce pozostać tylko we własnym gronie – wyjaśnia menedżer ds. kultury.
Aby poznać żywy przykład, grupa odwiedziła następnie siedzibę niemieckiego stowarzyszenia „Bärentatze” z Mrągowa. Tam czekał już zarząd z kawą i ciastem i zapoznał się z młodymi ludźmi – nie wszyscy z nich wywodzą się z szeregów mniejszości narodowych. W trakcie wymiany międzypokoleniowej poruszono problem częściowej nieaktywności zawodowej młodzieży z mniejszości niemieckiej.
Foto: Julia Herzog
Zapowiada się wyjazd do Instytutu Pileckiego w Berlinie
W ostatnim dniu tygodnia projektowego odbyły się warsztaty poświęcone pisaniu eseju. Poprowadzone przez dziennikarza Uwe Hahnkampa, który pracuje m.in. dla programu radiowego „Allensteiner Welle”, były bezpośrednim przygotowaniem do konkursu na esej, który odbył się po zakończeniu tygodnia projektowego. Młodzi ludzie mają za zadanie w ciągu dziesięciu dni napisać esej – na podstawie własnych badań – na temat konkretnego niemieckiego lub polskiego bojownika ruchu oporu z czasów II wojny światowej, mając przy tym swobodę wyboru sposobu, w jaki będą zajmować się tym tematem.
Autorzy sześciu najlepszych esejów (wybranych przez jury) pojadą w połowie maja na kilkudniową podróż edukacyjną do Berlina, do przedstawicielstwa Instytutu Pileckiego, które mieści się przy Pariser Platz, naprzeciwko Bramy Brandenburskiej. Tam laureaci wezmą udział w różnych warsztatach poświęconych burzliwej historii XX w., prowadzonych przez doświadczonych pedagogów na miejscu.
Ale nawet pomijając perspektywę tej niezwykłej nagrody, uczniowie są całkowicie zadowoleni z przebiegu tygodnia projektowego. Jednogłośnie chwalili sobie cenną wiedzę, jaką zdobyli w ciągu pięciu dni, o historii swojej ojczyzny i bojownikach ruchu oporu z czasów II wojny światowej. Jeden z uczestników mówił nawet o „najlepszym tygodniu w swoim życiu”. Julia Herzog ujawnia, że 26 z 29 młodych ludzi, którzy wzięli udział w projekcie, wyobraża sobie, że w przyszłości będzie działać na rzecz mniejszości niemieckiej.
Lucas Netter
Projekt został sfinansowany przez Instytut Stosunków Kulturalnych z Zagranicą (ifa) ze środków Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.
