Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Wochenblatt – Gazeta Niemców w Rzeczypospolitej Polskiej

Schillerndster Charakter Hannovers

 

Ihr Taufname war Dorothea. Doch die Tochter des Beuthener Gymnasiallehrers Franz Nolte ging in die Geschichte als Theanolte Bähnisch ein. Die Mitbegründerin des Deutschen Frauenrings, Herausgeberin der Zeitschrift „Die Stimme der Frau“ war Deutschlands erste Verwaltungsreferendarin und die erste Regierungspräsidentin Hannovers.

 

 

Theanolte Bähnisch Foto: Privatnachlass Dr. Orla-Maria Fels

 

Franz Nolte und seine Frau Therese stammten eigentlich aus Germete bei Warburg. Theanolte Bähnichsch sagte, sie komme aus einer „alten westfällischen Bauernfamilie“. Dass sie in Beuthen geboren wurde, ist wahrscheinlich dem Mangel an Lehrern in Schlesien zu verdanken. Dort wurde Franz Nolte nämlich die Stelle des Oberlehrers an der städtischen katholischen Realschule angeboten. Dorothea kam am 25. April 1899 zur Welt und schon fünf Jahre später verließ die Familie Schlesien und zog wieder nach Westfalen.

 

 

Anwältin und Widerstandskämpferin

Dass aus Dorothea Nolte später eine engagierte Frauenrechtlerin geworden ist, ist vielleicht darauf zurückzuführen, dass eine gute Ausbildung von Mädchen schon für ihren Vater eine Herzensangelegenheit war. Er bemühte sich auch deshalb nicht nur seinen Söhnen, sondern auch seinen Töchtern eine gute Ausbildung zu ermöglichen. Theanolte studierte Rechtswissenschaft an der Westfälischen Wilhelms-Universität in München. 1922 legte sie ihr erstes juristisches Staatsexamen ab. Nach dem Studium trat sie als Assessorin in den preußischen Verwaltungsdienst ein. 1927 heiratete sie ihren Kollegen Albrecht Bähnisch und trug seither den Phantasienamen Theanolte Bähnisch. Zusammen mit ihrem Ehemann eröffnete sie 1933 eine Rechtsanwaltskanzlei in Berlin und setzte sich danach als Anwältin für politisch Verfolgte ein. Dem Nationalsozialismus gegenüber war sie von Anfang an sehr kritisch eingestellt und war Mitglied der Widerstandsgruppe um Ernst von Harnack.

 

 

Vorreiterin und Powerfrau

Nach dem Krieg wird Theanolte Bähnisch Präsidentin des Regierungsbezirks Hannover, als erste Frau in Deutschland in dieser Funktion. Sie wurde respektiert, manchmal auch gefürchtet, wie in einem geheimen Dossier aus den Jahren 1948/49 zu lesen ist, wo sie als „eine zweifellos außerordentlich talentierte Frau und einer der schillerndsten Charaktere Hannovers mit einer anziehenden, manchmal aber auch temperamentvoll überschießenden Persönlichkeit” bezeichnet wird. 1948 gründet sie die Zeitschrift „Die Stimme der Frau“, ein Jahr später entsteht mit ihrer Beteiligung der „Deutsche Frauenring“, dessen Bundesvorsitz sie übernimmt. 1959 spielt sie als erste Staatssekräterin Niedersachsens wieder die Rolle einer Vorreiterin. Unerschrocken, unermüdlich und eine echte Powerfrau, bevor es dieses Wort überhaupt gab.

 

Anna Durecka

 

 

 

Prawniczka i polityk Theanolte Bähnisch

Najbarwniejsza postać Hanoweru

 

Ochrzczono ją imieniem Dorothea, jednak do historii córka bytomskiego nauczyciela gimnazjalnego Franza Nolte przeszła jako Theanolte Bähnisch. Współzałożycielka Niemieckiego Koła Kobiet (Deutscher Frauenring e.V. / DFR), wydawca czasopisma „Die Stimme der Frau” była pierwszą w Niemczech kobietą pełniącą funkcję referendarza w sądzie administracyjnym oraz prezydenta rejencji hanowerskiej.

 

Franz Nolte i jego żona Therese pochodzili właściwie z Germete koło Warburga. Theanolte Bähnisch mawiała, że wywodzi się ze „starej rodziny westfalskich chłopów”. Fakt swojego urodzenia w Bytomiu zawdzięczała prawdopodobnie brakowi dostatecznej liczby nauczycieli na Śląsku, co sprawiło, że Franz Nolte otrzymał posadę nauczyciela w miejscowej katolickiej szkole realnej. Dorothea przyszła na świat 25 kwietnia 1899 roku, a już pięć lat później rodzina opuściła Śląsk, przenosząc się z powrotem do Westfalii.

 

 

Adwokat i bojowniczka ruchu oporu

To, że Dorothea Nolte przerodziła się w zaangażowaną obrończynię praw kobiet, może mieć swoją przyczynę także w tym, iż kwestia dobrej edukacji dziewcząt była życiową sprawą już dla jej ojca, który z tego względu zabiegał o umożliwienie dobrego wykształcenia nie tylko swoim synom, lecz także córkom. Theanolte studiowała prawo na Westfalskim Uniwersytecie Wilhelma w Monachium, a w 1922 roku złożyła swój pierwszy egzamin państwowy w dziedzinie nauk prawniczych. Po ukończeniu studiów wstąpiła w szeregi urzędników pruskiej administracji państwowej w funkcji asesora. W 1927 roku wyszła za mąż za kolegę po fachu Albrechta Bähnischa i od tego czasu, przybrawszy nazwisko małżonka, nosiła wymyślone przez siebie imię Theanolte. W 1933 roku wraz z mężem otworzyła kancelarię adwokacką w Berlinie, po czym zaczęła angażować się na rzecz pomocy osobom prześladowanym politycznie. Do narodowego socjalizmu miała od samego początku bardzo krytyczne nastawienie, była członkinią grupy ruchu oporu skupionej wokół Ernsta von Harnacka.

 

 

Pionierka i „power woman”

Po wojnie Theanolte Bähnisch obejmuje jako pierwsza kobieta w Niemczech funkcję prezydenta rejencji hanowerskiej. Była osobą szanowaną, a dla niektórych nawet „postrachem”, jak czytamy w tajnym dossier z lat 1948/49, w którym określana jest mianem „niewątpliwie nader utalentowanej kobiety oraz jednej z najbarwniejszych postaci Hanoweru o pociągającej osobowości, czasem wręcz tryskającej temperamentem”. W 1948 roku zakłada czasopismo „Die Stimme der Frau”, a w rok później przy jej udziale zawiązuje się Niemieckie Koło Kobiet, w którym obejmuje funkcję przewodniczącej zarządu federalnego. W 1959 roku jako pierwszy sekretarz stanu Dolnej Saksonii znów gra rolę pionierki. Nieustraszona, niestrudzona „power woman” w czasach, gdy to pojęcie w ogóle jeszcze nie istniało.

 

Anna Durecka

 

Show More