Mało kto wie, ale gdyby nie urodzony prawie 100 lat temu w ówczesnym Hindenburgu, czyli dzisiejszym Zabrzu, Eberhard Antonius Czerny, być może dziś nie byłoby festiwalu polskiej piosenki w Opolu. Urodziny ojca polskiej powojennej muzyki rozrywkowej uczczone zostały w zeszłym tygodniu koncertem noworocznym w katowickiej Filharmonii Śląskiej.
100. rocznica urodzin Eberharda Czernego przypada co prawda dopiero 11 czerwca, jednak już od kilku lat Filharmonia Śląska w Katowicach organizuje koncerty noworoczne inspirowane bogatą twórczością kompozytora. Dlatego jubileuszowy koncert z najsłynniejszymi kompozycjami Czernego odbył się już teraz, w styczniu. W sali koncertowej rozbrzmiały więc: uwertura koncertowa „Ein bunter Abend”, fokstrot symfoniczny „Wesoła wiadomość”, „Graj, Sabało”, a także „Parafraza na tematy góralskie” czy „Glenn Miller Potpourri”. A to dopiero początek. Kolejne koncerty upamiętniające śląskiego kompozytora są już planowane.
Różne źródła piszą o Eberhardzie Czernym jako polskim kompozytorze Edwardzie Czernym, gdyż pod takim imieniem był on w Polsce bardziej popularny. Warto jednak podkreślić, że urodził się jako Eberhard Antonius Czerny w 1917 roku w Hindenburgu. Muzyczne szlify zdobywał przed wojną w Konservatorium der Reichshauptstadt w Berlinie. Kompozycję i teorię studiował u Kurta von Wolfurta, a dyrygenturę u Artura Rothera. Zanim został ojcem „polskiej ery swingu”, w niemieckim Zabrzu prowadził rozrywkowe orkiestry „Haus Metropol” i „Admiralspalast”, występował w rozgłośni gliwickiej. Podczas wojny udało mu się uniknąć wcielenia do wojska ze względu na niepełnosprawność po wypadku samochodowym. Wojnę spędził w Zabrzu. Kiedy tylko ustały działania wojenne, zakładał w mieście oddział związku zawodowego muzyków. Do 1947 roku prowadził własną orkiestrę, która grała repertuar rozrywkowy, swingowy, taneczny i jazzowy. Przez następne 30 lat Czerny komponował i aranżował utwory dla orkiestr symfonicznych i rozrywkowych Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie, Krakowie, Katowicach i Łodzi. Komponował też dla big-bandów i orkiestr dętych. Z Orkiestrą Taneczną RP w Warszawie Czerny koncertował po Polsce i krajach sąsiednich. W 1981 roku wyjechał do Niemiec. Tam współpracował z rozgłośnią NDR w Hanowerze, orkiestrami i big-bandami w Dolnej Saksonii. Pisał dla NDR Sinfonieorchester, NDR Pops Orchestra oraz Rundfunk-Tanzorchester Berlin.
Czerny zmarł w wieku 85 lat w 2003 roku w Salzgitter. Od 2005 roku w Zabrzu odbywa się Festiwal Orkiestr im. Edwarda Eberharda Czernego, a od 2004 roku odbywają się noworoczne koncerty „W hołdzie Edwardowi Czernemu”.
Anna Durecka
***
Die Schlesier lauschten nicht nur Schlagern
Nur Wenige wissen es: Wäre nicht der vor fast 100 Jahren in Hindenburg geborene Eberhard Antonius Czerny gewesen, würde es heute das Polnische Liederfestival in Oppeln vielleicht gar nicht geben. Der Geburtstag des Vaters der polnischen Nachkriegs-Unterhaltungsmusik wurden vorige Woche mit einem Neujahrskonzert in der Schlesischen Philharmonie in Kattowitz gefeiert.
Der 100. Geburtstag von Eberhard Czerny fällt zwar erst auf den 11. Juni, doch die Schlesische Philharmonie Kattowitz veranstaltet bereits seit einigen Jahren Neujahrskonzerte, denen das reichhaltige Werk des Komponisten als Inspiration dient. Darum hat das Jubiläumskonzert mit den berühmtesten Kompositionen Czernys schon jetzt im Januar stattgefunden. Im Konzertsaal erklangen also u.a. die Konzert-Ouvertüre „Ein bunter Abend“, der symphonische Foxtrott „Fröhliche Nachricht“ sowie „Spielen Sie, Sabała!“, „Eine Paraphrase über Goralen-Themen“ und „Glenn Miller Potpourri“. Und das war erst der Anfang. Weitere Konzerte zur Erinnerung an den schlesischen Komponisten sind bereits in Planung.
Verschiedene Quellen schreiben von Eberhard Czerny als vom „polnischen Komponisten” Edward Czerny, denn unter diesem Namen war er in Polen populärer. Dennoch sei hervorgehoben, dass er als Eberhard Antonius Czerny 1917 in Hindenburg geboren wurde. Den musikalischen Schliff erwarb er vor dem Krieg am Konservatorium der Reichshauptstadt Berlin. Die Komposition und Musiktheorie studierte er bei Kurt von Wolfurt, die Kunst des Dirigierens bei Artur Rother. Ehe er zum „Vater der polnischen Swing-Ära” im deutschen Hindenburg wurde, hatte er die Unterhaltungsorchester „Haus Metropol” und „Admiralspalast” geleitet und war öfters im Gleiwitzer Rundfunk aufgetreten. Während des Krieges konnte er aufgrund seiner Behinderung nach einem Autounfall einer Einberufung entgehen. Während des Krieg lebte er in Hindenburg. Sobald die Kriegshandlungen in der Stadt beendet waren, gründete er dort eine Niederlassung der Musiker-Gewerkschaft. Bis 1947 leitete er ein eigenes Orchester, das ein Unterhaltungs-, Swing-, Tanz- und Jazz-Repertoire zum Besten gab. Die nächsten 30 Jahre komponierte und bearbeitete Czerny Musikstücke für das Sinfonie- und Unterhaltungsorchester des Polnischen Rundfunks und Fernsehens in Warschau, Krakau, Kattowitz und Lodz. Er komponierte auch für Bigbands und Blasorchester. Mit dem Tanzorchester des Polnischen Rundfunks in Warschau konzertierte Czerny in Polen und benachbarten Ländern. 1981 reiste er nach Deutschland aus. Dort arbeitete er mit dem NDR in Hannover sowie mit Orchestern und Bigbands in Niedersachsen zusammen. Er schrieb für das NDR-Sinfonieorchester, das NDR Pops Orchestra und das Rundfunk-Tanzorchester Berlin. Czerny starb 2003 im Alter von 85 Jahren in Salzgitter. Seit 2005 findet in Hindenburg das Orchesterfestival Edward Eberhard Czerny und seit 2004 die Neujahrskonzerte „Zum Gedenken an Edward Czerny” statt.
Anna Durecka