Poseł Mniejszości Niemieckiej Ryszard Galla wspólnie z byłą minister edukacji narodowej Krystyną Szumilas oraz posłanką Barbarą Nowacką zakończył kontrolę poselską w Ministerstwie Edukacji i Nauki. Głównym celem przeprowadzenia kontroli była analiza procesu legislacyjnego odnośnie do obniżenia finansowania z budżetu państwa nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej.
Konkretnie chodzi o dwa wydane przez MEiN rozporządzenia, które w sposób oczywisty i wyraźny dyskryminują nauczanie języka niemieckiego jako języka ojczystego na terenie RP poprzez obniżenie liczby godzin nauczania tego języka do jednej oraz obniżenie subwencji w części oświatowej dla samorządów, na czym ma ucierpieć właśnie język niemiecki. Podczas kontroli poselskiej poseł Ryszard Galla skoncentrował się przede wszystkim na skontrolowaniu procesu wydania dwóch rozporządzeń dyskryminujących nauczanie języka niemieckiego w Polsce.
Rozporządzenia pod lupą posła
Chodzi o rozporządzenia MEiN z 4 lutego br. zmniejszające liczbę godzin nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej z trzech do jednej godziny oraz rozporządzenie MEiN zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022. Oba te dokumenty zostały w ocenie posła wydane z naruszeniem wielu przepisów. Ponadto nie ma on wątpliwości co do tego, że są one niezgodne z Konstytucją RP. Podczas kontroli poseł Ryszard Galla wnioskował m.in. o udostępnienie materiałów, informacji i dokumentacji, które dotyczą procesu przygotowania obu tych rozporządzeń. Wnioskował ponadto o udostępnienie wszystkich decyzji, zarządzeń i innych dokumentów, które dawały podstawę do procedowania rozporządzeń MEiN w trybie odrębnym, to jest bez ich przekazania do uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania, oraz uzasadniających brak konieczności ich rozpatrywania przez komisję prawniczą. Poprzez uzyskanie dostępu do dokumentów chciał dokładnie zweryfikować cały proces wydawania tych dwóch rozporządzeń pod względem zgodności z przepisami powszechnie obowiązującymi na terenie RP. Jaki jest efekt przeprowadzonej kontroli?
Pogwałcone prawo!
– Interesowało mnie m.in. to, czy proces legislacyjny został w pełni wyczerpany, zgodnie z regulaminem procedowania takich rozporządzeń – informuje poseł MN Ryszard Galla i dodaje: – Należy podkreślić również, że głównym powodem kontroli procesu legislacyjnego było to, że w rozporządzeniach, a szczególnie tym z 4 lutego bieżącego roku, były wszelkie oznaki stosowania odrębnej ścieżki legislacyjnej. Powiedziałbym: superekspresowej, nie wiedząc dlaczego.
Po zakończonej kontroli wnioski są jednoznaczne. Zarówno rozporządzenie z 4 lutego, jak i z 10 lutego zostały przyjęte i opublikowane z pogwałceniem prawa, z wyodrębnieniem jednej grupy narodowościowej, którą traktuje się inaczej niż pozostałe. – Na uwagę zasługuje też fakt, że łamie się delegację ustawową ustawy, z której skorzystano, czyli tej o systemie oświaty, w artykule 13. Artykuł ten mówi o tym, że w rozporządzeniu reguluje się pewne kwestie co do nauczania, aby nie można było danej mniejszości narodowej wyodrębnić od pozostałych, jak uczyniono w przypadku mniejszości niemieckiej – relacjonuje poseł Ryszard Galla. Należy podkreślić także, że kontrolujący bardzo mocno zakwestionowali proces legislacyjny, podkreślając jednocześnie, że przyjęcie odrębnego trybu nie zwalniało ministerstwa od przeprowadzenia procesu konsultacji, który jest uregulowany w ustawie o systemie oświatowym.
Wiara w refleksje
Foto: Archiv
Także w ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych, gdzie wyraźnie mówi się o tym, że wszelkie inicjatywy dotyczące nauczania języków mniejszościowych muszą być konsultowane z Komisją Wspólną Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz z właściwym ministrem, który jest odpowiedzialny za mniejszości narodowe i etniczne, a zatem z ministrem spraw wewnętrznych i administracji. Kontrola przeprowadzona w Ministerstwie Edukacji i Nauki zamknęła się wnioskami. Konkretnie grupa posłów przeprowadzająca tę kontrolę złożyła dwa wnioski. – Pierwszy złożony został do ministra edukacji i nauki o uchylenie tego rozporządzenia. W tym wniosku wskazaliśmy na uchybienia, jakie zostały przyjęte przy jego tworzeniu. Z kolei drugi wniosek został skierowany do prezesa Rady Ministrów, a zatem do premiera Rzeczypospolitej Polskiej. Powołaliśmy się w nim na artykuł 149 konstytucji, że premier może wnieść wniosek na posiedzenie Rady Ministrów o uchylenie takich rozporządzeń – informuje poseł. Teraz pozostaje nadzieja, że będzie pozytywny efekt tego, ale czy tak się stanie? – Wpisujemy się w ogólne działanie innych instytucji, chociażby nawet Rzecznika Praw Obywatelskich, który także złożył wniosek do Prezesa Rady Ministrów o uchylenie tych rozporządzeń. Dlatego mimo wielu przeciwności i łamania prawa wciąż wierzę w pozytywny finał tej sprawy. Uważam bowiem, że zarówno liczba inicjatyw, jak i waga naruszeń prawa, jakie nastąpiły, w końcu zreflektuje którąś ze stron – może ministra edukacji, a może prezesa Rady Ministrów – żeby przeanalizować sytuację i jednak uchylić te rozporządzenia – mówi poseł Ryszard Galla.
Wiedziała, o co i jak pytać
Gdyby tak się stało, triumfowałyby dosłownie prawo i sprawiedliwość, bo dzisiaj mamy skandaliczne rozporządzenie, które je ewidentnie łamie. – To segregacja, dyskryminacja i uderzenie w uczniów, którzy są obywatelami polskimi. Tak oceniamy rozporządzenie zmniejszające finansowanie i tygodniową liczbę lekcji języka niemieckiego dla mniejszości niemieckiej – grzmi Krystyna Szumilas, była minister edukacji narodowej w latach 2011–2013. Korzystając z okazji, poseł Ryszard Galla podziękował posłankom Krystynie Szumilas i Barbarze Nowackiej za zaangażowanie się w przeprowadzenie kontroli w Ministerstwie Edukacji i Nauki. – Szczególnie pragnę podziękować poseł Krystynie Szumilas, która mając duże doświadczenie w zarządzaniu Ministerstwem Edukacji Narodowej, wiedziała dokładnie, o co i w jaki sposób pytać. W związku z tym była w naszym zespole bardzo, bardzo pomocna, by nie powiedzieć, że odgrywała wiodącą rolę – podkreśla poseł Ryszard Galla i kończy: – Dostrzegalne było również to, że sama obecność pani Krystyny Szumilas powodowała, że strona tego ministerstwa podchodziła do nas z otwartością, przekazując nam pełną informację, jak rzeczywiście proces legislacyjny, o którym mówimy, przebiegał.
Krzysztof Świerc
