Podsumowanie roku 2023

Jaki był rok 2023 dla Niemców w Polsce? Zapytaliśmy działaczy mniejszości niemieckiej, polityków i dyplomatów.

Radośnie, obiecująco
Mijający rok jest dla mnie wyjątkowy, zakończył bowiem moją 18-letnią kadencję w polskim parlamencie.Co dalej? Nie zamierzam pozostawać w zaciszu domowym. Chcę nadal być aktywny publicznie i swoje wieloletnie doświadczenie oraz kontakty wykorzystywać dla dobra mieszkańców województwa opolskiego.Do realizacji tego celu podchodzę poważnie, z wiarą i optymizmem.

Optymistyczne dla mnie były też minione tygodnie. Przede wszystkim dlatego, żew Polsce zaczęliśmy znowu odczuwać wiatr demokracji i europejskości. Szczególnie teraz, kiedy dwa miesiące od wyborów parlamentarnych mamy już nowy rząd, za którym zagłosowali wyborcy, mówiącjasno i zdecydowanie–stop rządom, jakie mieliśmy w minionych ośmiu latach!
Przez zmianę rząduobywatelki i obywatele Polski wysłali sygnał: chcemy być państwemdemokratycznym, europejskim i odgrywać w Unii Europejskiej i na kontynencie istotną rolę.Bardzo raduje mnie też ogromny optymizm płynący ze strony nowego rządu i ław parlamentarnych. Nie ukrywam, że jest to dlamnie obiecująca chwila, sądzę że dla obywateli Rzeczypospolitej także.

Wszystkim wyborcom oraz czytelnikom „Wochenblatt.pl” w tym szczególnym momencie, bo zbliża się czas świąt Bożego Narodzenia, a za chwilę też Nowy Rok, chciałbym przekazać życzenia zdrowych, wesołych świąt i szczęśliwego 2024 roku. Wierzę, że będzie on dla Was rokiem pozytywnych wydarzeń i zdarzeń, że najbliższe 12 miesięcy będzie dla nas, obywateli malowało się wyłącznie w pozytywnych barwach.

Poseł na Sejm IX kadencji, Ryszard Galla

Czas
Rok 2023 – niezależnie od tego, czy patrzymy na niego w tygodniach, miesiącach czy dniach – to krótki okres na realizację wszystkich naszych planów. Oczywiście czas jest bardzo ważny, bo każdy z członków naszego zarządu pracuje, a stowarzyszeniu poświęcamy czas wolny i rodzinny – dobrze, jeśli można to jakoś połączyć.
Nasze rodziny są świadomie blisko związane z mniejszością niemiecką, czy to na próbach chóru, grupy tanecznej, kursach sobotnich i warsztatach, czy na innych wydarzeniach.

Nasz chór działa od początku istnienia naszej organizacji. W tym roku wydaliśmy trzecią płytę CD; wokaliści zostali również zaproszeni na Lato Muzyczne w Bochum, gdzie wystąpili z naszym młodzieżowym zespołem.
Po pandemii udało nam się też ponownie zainteresować dzieci grupą taneczną. Dały swój wielki występ na przyjęciu bożonarodzeniowym dla dzieci 10 grudnia.
Kurs sobotni również cieszy się dużą frekwencją – i oferuje dzieciom, które wspólnie uczą się niemieckiego i dobrze się integrują, wspaniałą możliwość spędzenia czasu.
Równie ważni są ludzie, którym poświęca się swój czas. Finansowanie także odgrywa bardzo ważną rolę, ponieważ nie bylibyśmy w tym miejscu, w którym jesteśmy dzisiaj, gdybyśmy nie mieli chęci i pieniędzy.

Sabina Reguła, przewodnicząca Nidzickiego Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej

Z perspektywy ambasady

Drodzy Czytelnicy, drodzy członkowie mniejszości niemieckiej w Polsce,
kilka miesięcy, które do tej pory mogłem spędzić w Polsce, wywarło na mnie ogromne wrażenie, np. dzięki rekordowej frekwencji w wyborach parlamentarnych i niezwykle gęstej sieci stosunków polsko-niemieckich, która pomimo pewnych sporów politycznych nadal jest mocna i rośnie. Mam nadzieję, że w 2024 r. będziemy kontynuować liczne wypróbowane i przetestowane dwustronne partnerstwa, projekty i struktury, a jednocześnie wspólnie rozwijać nowe pomysły!

Październikowe wybory mają konsekwencje dla mniejszości niemieckiej: po raz pierwszy od 1991 r. nie ma ona już bezpośredniego posła na Sejm. To bolesne. Chcę jednak zapewnić, że będziemy nadal bronić interesów mniejszości niemieckiej w rozmowach z polskim rządem i w naszych rozmowach z posłami! Zwłaszcza teraz możemy i powinniśmy śmiało podkreślać mocne strony mniejszości niemieckiej zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Jest ona ważnym filarem stosunków polsko-niemieckich.

Wspólnie możemy pomóc w kształtowaniu kwestii istotnych dla całej Polski,czy będą to wyzwania związane z wojną Rosji przeciwko sąsiadującej z Polską Ukrainie, przyszłość Unii Europejskiej i jej zdolność do działania, czy też dalsze wysiłki na rzecz świadomej polityki pamięci historycznej. Nadchodzący rok daje ku temu kilka okazji: będziemy obchodzić 85. rocznicę napaści Niemiec na Polskę na początku II wojny światowej i 80. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, ale także kilka wspaniałych rocznic: 25 lat od przystąpienia Polski do NATO i 20 lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej – by wymienić tylko kilka z wielu rocznic w 2024 r.

Podejdźmy do tego czasu razem i z ufnością!
Viktor Elbling, ambasador Niemiec w Polsce

Czas wielu spotkań
Rok 2023 to czas bardzo intensywnej pracy, wielu spotkań. Dla mniejszości niemieckiej był to czas licznych fantastycznych inicjatyw kulturalnych i edukacyjnych, by wymienić choćby 20. Dni Kultury Niemieckiej na Śląsku Opolskim. Ale, z drugiej strony, jednak nie udało nam się w wyborach parlamentarnych wprowadzić posła do Sejmu, chociaż zwyciężyła opozycja demokratyczna, więc wszyscy jesteśmy szczęśliwi, bo mamy nadzieję, że będzie lepiej.

To dla nas też czas refleksji: co należy zmienić, w jaki sposób musimy rozmawiać zarówno z członkami mniejszości niemieckiej, jak i z tymi wszystkimi, którym wielokulturowość naszego regionu jest bardzo bliska. Mimo pewnych różnic łączy nas to wszystko, co się wiąże ze śląską kulturą naszego regionu, czyli etos pracy, nasze przywiązanie do wiary, do tego, żeby być po prostu dobrym człowiekiem. To wszystko sprawia, że mijający rok to czas wielu spotkań i dla mnie dużo motywacji, aby bardzo dobrze przygotować się do nowego roku i zbliżających się wyborów samorządowych, które są dla nas bardzo ważne.
Jako samorządowcy na szczeblu gminy, powiatu i województwa pokazujemy, że jesteśmy bardzo dobrymi gospodarzami i gospodyniami. Mamy w sobie nie tylko etos pracy, ale też umiłowanie porządku, systematyczność i wizję rozwoju naszego regionu, który jest regionem otwartym, ale też szanującym każdego w swojej różnorodności.

Jestem przekonana, że mieszkańcy naszego województwa to doceniają. Bardzo chciałabym, aby znalazło to wyraz w tym, że zagłosują na nas. Zagłosują na tych, dla których ważny jest rozwój naszego regionu, szacunek dla drugiego człowieka, dla przeszłości, ale też budowanie nowoczesnego miejsca do życia, do pracy i do wypoczynku.

Zuzanna Donath-Kasiura, wicemarszałkini województwa opolskiego

Nauczanie języka niemieckiego
To był rok pełen trosk i wyzwań dla Niemców w Polsce. Dyskryminacja ok. 55 tys. dzieci z mniejszości niemieckiej w polskich szkołach, która została wprowadzona oficjalnym rozporządzeniem 4 lutego 2022 r., nie dawała nam spokoju przez cały rok.

Pomimo rozmów z ministrem edukacji Przemysławem Czarnkiem pod koniec 2022 r. w Warszawie i ostatecznie 22 stycznia 2023 r. w siedzibie Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Opolu oraz pomimo obietnic ministra o cofnięciu dyskryminującego rozporządzenia w roku szkolnym 2023/2024 nic się nie zmieniło w kwestii tego, że dzieci miały w szkołach tylko jedną godzinę języka niemieckiego jako języka mniejszości zamiast trzech. Promyk nadziei w tym zakresie wnieśli burmistrzowie, którzy zapewnili, że zwłaszcza w województwie opolskim dzieci otrzymają dodatkowe godziny lekcyjne finansowane z budżetu samorządu. Na największym obszarze zamieszkania Niemców było 40 takich gmin. Niestety w pozostałych regionach, w których żyje mniejszość niemiecka, sytuacja nie wyglądała już tak dobrze. W województwie śląskim tylko kilka gmin zdecydowało się na dodatkowe godziny nauczania, a z województwa warmińsko-mazurskiego nie otrzymaliśmy ani jednej pozytywnej wiadomości.

Obecnie, po październikowych wyborach parlamentarnych, pojawiło się światełko w tunelu. Fakt, że partie opozycyjne wygrały wybory i obiecały powrót do praworządności i wartości demokratycznych, wydaje się niemal gwarancją, że dyskryminacja dzieci mniejszości niemieckiej wkrótce się skończy.

Rafał Bartek, Przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce

Sukcesy i troski
Mijający rok charakteryzował się szerokim zakresem działań i znaczącym postępem dla Olsztyńskiego Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej (AGDM). Organizacja kontynuowała intensywną działalność na rzecz mniejszości niemieckiej i z powodzeniem realizowała liczne projekty.

W ubiegłym roku Stowarzyszenie zorganizowało wiele wydarzeń kulturalnych promujących tradycje i wartości mniejszości niemieckiej w regionie. Należały do nich coroczne projekty, takie jak: kursy języka niemieckiego na wszystkich poziomach językowych i dla wszystkich grup wiekowych, kolonie letnie z językiem niemieckim, miesięcznik „Allensteiner Nachrichten”, Dzień Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz jarmark bożonarodzeniowy.

Co roku staramy się również realizować nowe i zróżnicowane projekty. W 2023 r. udało nam się wprowadzić w życie całoroczny projekt „Sztuka tkacka – ocalić od zapomnienia”, który okazał się wielkim sukcesem. W ramach tego projektu grupa kobiet spotyka się, aby wspólnie tkać na krosnach i ramach; mówią i śpiewają po niemiecku. Prowadząca warsztaty opowiada uczestniczkom projektu o dawnych zwyczajach i tradycjach w języku niemieckim. Projekt ma być kontynuowany. Zorganizowano również dwie wystawy.

AGDM skupia się w swojej działalności na grupach docelowych w każdym wieku. W szczególności staramy się dotrzeć do nastolatków i młodych dorosłych i zainteresować ich mniejszością niemiecką. W 2023 r. odbył się udany projekt „Dobry niemiecki = poprawny niemiecki”, który był poświęcony promowaniu języka niemieckiego i ortografii. Ten ważny projekt zaoferował młodym uczestnikom możliwość poprawy kompetencji językowych i wzmocnienia umiejętności ortograficznych.
Działania AGDM koncentrowały się również na inicjatywach edukacyjnych mających na celu poprawę umiejętności językowych i możliwości edukacyjnych członków mniejszości niemieckiej. Mając to na uwadze, olsztyńskie stowarzyszenie oferowało kursy językowe, ale także wspierało partnerstwa szkół i uczelni. W Domu Kopernika będącego siedzibą AGDM co roku organizowane są różne działania kulturalne i językowe.

Z perspektywy działalności kulturalno-projektowej bardzo pozytywnie patrzymy na rok 2023. Troską napawa nas natomiast naturalna sytuacja odchodzenia najstarszych członków naszego stowarzyszenia. Tracimy świadków historii. Oczywiście wyzwaniem jest również dalsze przyciąganie młodych ludzi do organizacji. Ci, którzy są aktywni, często wyjeżdżają na studia do innego miasta – a następnie kończą aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Patrząc wstecz, widać wyraźnie, że Olsztyńskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej poczyniło w minionym roku znaczące postępy. Poprzez swoje różnorodne działania nie tylko wzmocniło tożsamość kulturową mniejszości niemieckiej, lecz także wniosło istotny wkład w międzykulturowe zrozumienie i integrację społeczną w regionie. Perspektywy na nadchodzący rok zapowiadają kolejne ekscytujące projekty i dalsze zaangażowanie na rzecz tętniącej życiem i wzmocnionej społeczności.

Anna Kazańska, Olsztyńskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej (AGDM)

Jesteśmy dla siebie zbyt ważni

Dla mnie rok 2023 był rokiem, w którym przeżyłem wspaniałe chwile polsko-niemieckiego zaufania. Zrobiło to na mnie wrażenie podczas wielu spotkań, zwłaszcza z członkami mniejszości niemieckiej. Jesteśmy dla siebie po prostu zbyt ważni. Nasze wspólne polityczne, gospodarcze i kulturowe wartości i interesy ściśle nas łączą.

Od czasu ataku Rosji na Ukrainę stało się jasne, że bezpieczeństwo Europy Środkowej i Wschodniej ma również zasadnicze znaczenie dla naszego bezpieczeństwa w Niemczech. Oczywiście, w tym roku Ukraińcy nadal toczyli trudną walkę obronną. Od czasu ataku terrorystycznego Hamasu na Izrael istnieje zagrożenie wybuchem pożogi na Bliskim Wschodzie. Turcją, Syrią i Marokiem wstrząsnęły gwałtowne trzęsienia ziemi.

Ale po wyborach parlamentarnych w Polsce mamy teraz szansę nadać nowy impuls naszym stosunkom i otworzyć nowy rozdział w naszych relacjach – wzmocnić nasze społeczeństwa obywatelskie i intensywniej je ze sobą połączyć, aby były bardziej odporne – na populizm i na tych, którzy kwestionują naszą przyjaźń.

Kluczowe znaczenie mają teraz miejsca, w których nasza współpraca jest najbardziej namacalna: tam, gdzie mieszka mniejszość, w regionach przygranicznych. Musimy teraz uważnie przyjrzeć się temu, co możemy zrobić, aby jeszcze bardziej usprawnić tworzenie sieci kontaktów w tych regionach – czy to w ramach nauczania języka niemieckiego, komunikacji i infrastruktury, czy też w sektorze opieki zdrowotnej.

Martin Kremer
Konsul Generalny Niemiec we Wrocławiu