Towarzystwo Języka Niemieckiego (GfdS) wybrało termin „tryb kryzysowy” jako słowo roku 2023. Informację tę podało w Wiesbaden specjalne jury konkursowe.
Czy to pandemia koronawirusa, wojna na Ukrainie czy atak terrorystyczny Hamasu na Izrael; czy to inflacja, ciągła migracja, niedobory energii czy zmiany klimatyczne – wydaje się, że nie ma końca problemom i wyzwaniom, które zajmują nas od kilku lat. Jeden kryzys następuje po drugim, a my wcale nie mamy wrażenia, że poprzedni(e) został(y) rozwiązany(e). Rozwija się spirala kryzysów, a państwa i społeczeństwa znajdują się w permanentnym trybie kryzysowym – kryzys jako normalność. W związku z tym logiczne jest, że termin „tryb kryzysowy” został uznany za słowo roku 2023 przez Towarzystwo Języka Niemieckiego z siedzibą w Wiesbaden.
„«Kryzysy były zawsze. Ale w tym roku (tj. w 2023 r. – przyp. red.) kryzysy i zarządzanie nimi wydają się osiągać punkt kulminacyjny». Aby zmodyfikować zdanie wicekanclerza: Otaczają nas kryzysy. Kryzysy, które nie zostały jeszcze przezwyciężone, takie jak zmiany klimatyczne, wojna rosyjsko-ukraińska czy kryzys energetyczny, są wyprzedzane przez nowe kryzysy. Wojna na Bliskim Wschodzie, inflacja i kryzys zadłużenia zostały teraz dodane do tej mieszanki, a kryzys edukacyjny się zaostrzył. Stan wyjątkowy już dawno stał się stanem permanentnym” – stwierdza GfdS w komunikacie prasowym dotyczącym wyboru słowa roku 2023.
Jury, składające się z lingwistów, kontynuuje: „Uczucia takie jak: niepewność, strach, złość, bezradność i bezsilność charakteryzują codzienne życie wielu ludzi. Pomiędzy apatią a paniką trudno jest znaleźć odpowiedni sposób radzenia sobie z trwającymi wyjątkowymi sytuacjami. Pod względem językowym można to zaobserwować w rosnącej radykalizacji językowej w sferze publicznej”.
Foto: Gerd Altmann/pixabay.com (Tafel); Wochenblatt.pl (Begriff)
Na drugim miejscu w kategorii „słowo roku” znalazł się tym razem termin „antysemityzm”, który po raz kolejny otwarcie pojawił się w kontekście niedawnych propalestyńskich demonstracji w niemieckich miastach. „Atak na Izrael przeprowadzony przez islamską organizację terrorystyczną Hamas 7 października 2023 r. ujawnił (…), że w Niemczech istnieje nie tylko prawicowy, ale także lewicowy antysemityzm. Ujawniła się również inspirowana islamem wrogość wobec Żydów, która jest wyczuwalna w części populacji muzułmańskiej” – czytamy w komunikacie GfdS.
Trzecie miejsce przypadło określeniu „niezdolny do czytania”, które zwraca uwagę na stale pogarszającą się umiejętność czytania wśród ludności. „W ostatnich badaniach nawet do 31 procent uczniów czwartej klasy nie spełnia minimalnych standardów czytania. Jednak przymiotnik «niezdolny do czytania» odnosi się również do rozumienia bardziej złożonych tekstów, co najwyraźniej sprawia coraz więcej trudności i jest odniesieniem do fundamentalnych problemów edukacyjnych w Niemczech” – stwierdzili jurorzy GfdS.
Inne terminy w pierwszej dziesiątce to: „Ampelzoff” („awantura sygnalistów”), „hamulec migracyjny”, „miliardowa dziura”, „społeczeństwo niepełnoetatowe” i „skandal pocałunkowy”. Ten ostatni odnosi się do skandalu wywołanego przez zawieszonego obecnie prezesa hiszpańskiego związku piłki nożnej Luisa Rubialesa, który bez pytania pocałował w usta Jennifer Hermoso, kapitana żeńskiej reprezentacji piłkarskiej Hiszpanii, podczas ceremonii zwycięstwa w mistrzostwach świata w Sydney.
Według GfdS decydującym czynnikiem przy wyborze nie jest częstotliwość używania słowa lub wyrażenia; raczej preferowane są terminy, które „zdominowały debatę publiczną i znacząco scharakteryzowały dany rok”.
Słowo roku zostało wybrane po raz pierwszy w 1971 r. („aufmüpfig”, czyli „buntowniczy” bądź „krnąbrny”), a regularnie jest wybierane od 1977 r. W ubiegłym roku wybrano słowo „Zeitenwende” („punkt zwrotny”).
ln
