Niemiecki system oświaty, inaczej nazywany systemem edukacji lub systemem szkolnictwa, różni się nie tylko od polskiego systemu oświaty, ale również w zależności od landu na terenie Republiki Federalnej Niemiec.
W każdym landzie istnieje autonomia odnośnie do kształtowania edukacji, a nadzór nad tym procesem sprawuje ministerstwo oświaty. Jednakże na terenie całych Niemiec wspólny jest przedział wiekowy obowiązku szkolnego – trwa od 6 do 18 lat. Nie wszystkie etapy edukacji są jednak obowiązkowe – przedszkole oraz studia wyższe nie dotyczą wszystkich osób uczęszczających pomiędzy tymi etapami do szkoły podstawowej, gimnazjum czy szkoły głównej lub szkoły realnej.
Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Kuczyński
Ułatwić życie rodzicom
Przedszkole i studia wyższe wydają się wspólne z polskim systemem oświaty, jednakże nazwy „gimnazjum” czy „szkoła główna” mogą być mylące. Nie należy się sugerować nazewnictwem, bowiem może ono oznaczać zupełnie co innego, niż się wydaje. Zanim jednak omówi się obowiązkowe etapy szkolnictwa, także i te o nazwach mogących wprowadzać w błąd, warto wspomnieć o pierwszym, choć nieobowiązkowym etapie edukacji w Niemczech. Przedszkole, w przeciwieństwie do polskich realiów, w Niemczech działa nie tylko w dni robocze, ale również w weekendy. System ten ma ułatwić życie rodzicom pracującym w soboty i niedziele. Aby dziecko mogło uczęszczać do przedszkola, niezależnie od dnia, rodzice muszą uiścić czesne. Przedszkola funkcjonują jedynie przez kilka godzin dziennie. Następnym etapem kształcenia jest szkoła podstawowa, która na terenie całej Republiki Federalnej Niemiec, poza Berlinem, trwa cztery lata.
“Przedszkole, w przeciwieństwie do polskich realiów, w Niemczech działa nie tylko w dni robocze, ale również w weekendy.”
W stolicy Niemiec pierwszy etap obowiązkowej edukacji trwa sześć lat. Jednakże we wszystkich landach dzieci uczęszczające do szkół podstawowych nie są oceniane na podstawie skali ocen. Nauczyciele tworzą pisemne opisy odnośnie do predyspozycji, talentów, zdolności i postępów edukacyjnych dzieci, a na koniec szkoły rodzicom wręcza się rekomendację, również pisemną, która ma im pomóc w wyborze szkoły na kolejnym etapie kształcenia. Wyboru można dokonać spośród trzech szkół – gimnazjum, szkoły głównej i szkoły realnej. Gimnazjum, w przeciwieństwie do dawnego systemu polskiej oświaty, w Niemczech jest szkołą średnią. Trafiają do niej osoby odznaczające się najlepszymi wynikami w nauce, a sama szkoła kończy się egzaminem maturalnym. Osoby, które go zdadzą, mogą się udać na studia wyższe, ale…
Różne formy edukacji
Jeśli w szkole podstawowej uczeń lub uczennica nie odnosili sukcesów w nauce, lepiej żeby udali się do szkoły głównej. To trwająca, w zależności od landu, od pięciu do sześciu lat szkoła dla osób zdobywających w niej ogólne umiejętności oraz wiadomości o świecie. Po ukończeniu tego rodzaju placówki absolwenci mogą się ubiegać o przyjęcie do szkoły zawodowej, która trwa trzy lata i stanowi podstawę uzyskania zawodu. Jednakże po zakończeniu i tego etapu mogą skończyć również wyższą szkołę zawodową, a później podjąć studia. Mimo że droga do nich wydaje się bardziej skomplikowana niż ta związana z wyborem gimnazjum, to nadal stanowi szansę na wyrównanie poziomu wiedzy oraz możliwości dla słabszych uczniów. Jeśli jednak po ukończeniu szkoły podstawowej dana osoba ma szczególnie niskie wyniki w nauce, może udać się do szkoły realnej, w której nauka trwa od pięciu do sześciu lat i przygotowuje wyłącznie do praktycznej nauki zawodów w różnych gałęziach gospodarki, takich jak np.: przemysł, handel, rzemiosło bądź służby publiczne. Szkoła ta kończy się egzaminem zawodowym, a jego zaliczenie może prowadzić do nauki w kolejnej szkole zawodowej, której ukończenie pozwala na rozpoczęcie studiów. Ostatnim, nieobowiązkowym etapem edukacji w Republice Federalnej Niemiec są studia wyższe. Można ukończyć je na poziomie licencjatu w wyższej szkole zawodowej, gdzie trwają cztery lata, lub na uniwersytecie, gdzie zajmą cztery i pół roku. Studia magisterskie trwają z kolei dwa lata. Ten etap przygotowuje kolejne pokolenia do zawodu oraz pracy naukowej. Choć system edukacji w Niemczech różni się od tego w Polsce, wciąż wydaje się kwestią zrozumiałą dla osób postronnych i sprawiedliwie zorganizowaną dla tych, które będą pobierać według niego nauki.
Łukasz Kuczyński / K. Ś.
