Śladami Güntera Grassa

Do Gdańska (Danzig) zawsze warto pojechać. Ponad 20 młodych ludzi z mniejszości niemieckiej w województwie warmińsko-mazurskim połączyło turystykę z edukacją podczas wycieczki 2 września. Przyjemną częścią było zwiedzanie Gdańska, rejs statkiem na Westerplatte i spędzone tam słoneczne popołudnie, pożyteczną – wiele informacji o mieście, jego historii i ścisłych związkach z kaszubskim gdańskim pisarzem Günterem Grassem (1927–2015).

Miał kaszubskich przodków, urodził się w Gdańsku, napisał po niemiecku m.in. swoje wielkie dzieło „Blaszany bębenek”, za które otrzymał literacką Nagrodę Nobla, a zmarł w 2015 r. – tak w skrócie wyglądała wiedza większości uczestników wycieczki do Gdańska zorganizowanej przez Martę Mularczyk ze Związku Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur (VdGEM). Autokar odebrał młodzież w Górowie Iławieckim (Landsberg), Lidzbarku Warmińskim (Heilsberg), Olsztynie (Allenstein) i Ostródzie (Osterode), plus najmłodszego pasażera w Małdytach (Maldeuten) oraz przewodnika Lecha Słodownika, który oprowadzał po Gdańsku, w Elblągu (Elbing).

Słońce, gwar i mnóstwo wiedzy w Gdańsku

Lato dopisało turystom i mieszkańcom Gdańska w ostatni weekend wakacji szkolnych. Pod błękitnym niebem młoda grupa z Warmii i Mazur przeciskała się przez tłumy, które pogoda przyciągnęła na ulice centrum miasta. Mimo zgiełku Lechowi Słodownikowi udało się dotrzeć do uczestników i porwać ich informacjami o mieście. Zwłaszcza międzynarodowe i wielokulturowe miasto, jakim Gdańsk jako miasto hanzeatyckie i portowe, jako miasto otwarte, zawsze był i jest do dziś, zainspirowało młodych ludzi jak niegdyś Güntera Grassa.

Chociaż czas nie pozwolił na wycieczkę do ławki Güntera Grassa w Gdańsku Wrzeszczu, podczas spaceru raz po raz pojawiały się zakątki, w których można było poczuć Gdańsk Güntera Grassa. Rozpryskiwanie się wielkich okien domów pod okrzykiem Oskara Matzeratha w „Blaszanym bębenku” można sobie wyobrazić równie żywo, jak walkę o Pocztę Polską. Gdańszczanie również lubią swojego honorowego obywatela. Gdy na krótko przed śmiercią przyznał, że należał do jednostki Waffen-SS, pojawiły się żądania, aby zrzekł się honorowego obywatelstwa, po czym w ankiecie przeprowadzonej przez gdańskie gazety ponad 80% respondentów opowiedziało się za tym, by pozostał honorowym obywatelem.

Westerplatte dzień po upamiętnieniu

Ważny rozdział „Blaszanego bębenka” poświęcony jest początkom II wojny światowej, atakowi na Westerplatte i walce o Pocztę Polską. Dzień po obchodach 1 września młodzi ludzie z szeregów mniejszości niemieckiej w województwie warmińsko-mazurskim udali się statkiem przez obiekty portowe i stoczniowe na Westerplatte. Obok wciąż wiszących polskich flag i pod znajdującym się tam pomnikiem, udekorowanym nagrobnymi zniczami i kwiatami, skupili się na tej mniej spokojnej części wspólnej polsko-niemieckiej historii.

Jednak większe wrażenie zrobił na nich prosty cmentarz obrońców Westerplatte i napis „Nigdy więcej wojny” u stóp wzgórza, na którym stoi pomnik. Günter Grass również był w to zaangażowany; pojednanie polsko-niemieckie było ważną częścią jego życia. Tak więc, oprócz wielu pięknych wrażeń, uczestnicy wycieczki zabrali do domu wezwanie do kontynuowania tego zaangażowania. Niestety, jest ono bardziej potrzebne niż kiedykolwiek.

Uwe Hahnkamp

Organizatorzy i uczestnicy wycieczki śladami Güntera Grassa dziękują za wsparcie finansowe Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ojczyzny Republiki Federalnej Niemiec za pośrednictwem Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (VdG).