Żelazo we krwi jest ważnym parametrem w diagnozie różnych chorób. Badanie stężenia żelaza wykonywane jest także przy podejrzeniu sytuacji występowania jego niedoboru. Poziom żelaza we krwi różni się od płci – u kobiet jest nieco niższy, ale zależy on także od metabolizmu organizmu, np. od wchłaniania tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym czy magazynowania.
Badanie wykonywane przy podejrzeniu niedoboru lub nadmiaru żelaza we krwi pozwala ocenić ilość tego pierwiastka transportowanego przez białko transferynę. Pomiar stężenia żelaza wykonywany jest przy niedokrwistości, czyli anemii, szczególnie w przypadku niskiego poziomu hemoglobiny i hematokrytu, co pozwala na stwierdzenie, czy niedobór żelaza jest przyczyną choroby. Badanie poziomu żelaza we krwi wykonywane jest także przy leczeniu jego niedoboru w celu sprawdzenia, czy wchłania się prawidłowo.
Normy poziomu żelaza we krwi
Wykonanie badania zleca się także w przypadku podejrzenia nadmiaru tego mikroelementu. Wysycenie transferyny żelazem, a także bezpośrednie stężenie żelaza sprawdza się przy podejrzeniu występowania u pacjenta wrodzonej hemochromatozy. Badanie stosowane jest także do oceny stanu ciężkości zatrucia żelazem u dzieci. Prawidłowe stężenie żelaza w organizmie oscyluje między 70 a 150 mikrogramów na decylitr. Należy jednak wiedzieć, że żelazo we krwi utrzymuje się na różnych poziomach, u kobiet jest on inny niż u mężczyzn. U kobiet jest niższy o średnio 10 mikrogramów na decylitr. Warto jednak zaznaczyć, że poziom żelaza obniża się wraz z wiekiem oraz u kobiet w okresie krwawienia miesięcznego. Ważną informacją jest też to, że pierwiastek ten znajduje się w związkach porfirynowych, tj. związkach hemoglobiny, mioglobiny. Hemoglobina to czerwony barwnik krwi, a mioglobina to barwnik oddechowy, który lokalizuje się w mięśniach. Żelazo wchodzi też w reakcję z enzymami, jednak jest go mniej niż w związkach porfirynowych. Stężenie żelaza jest zależne od różnych czynników – od jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, magazynowania w jelicie, śledzionie i szpiku kostnym, a także od syntezy i rozpadu hemoglobiny oraz od utraty żelaza z ustroju.
Wyniki badania poziomu żelaza
Wysoki poziom żelaza może być spowodowany wielokrotnymi transfuzjami krwi, przyjmowaniem domięśniowych zastrzyków z żelaza, zatruciem ołowiem oraz chorobami wątroby lub nerek. Stężenie żelaza zwiększają m.in. tabletki antykoncepcyjne, estrogeny, alkohol. Niski poziom żelaza powodują natomiast: hormon ACTH, kolchicyna, deferoksamina, metycylina, testosteron. Niskie żelazo we krwi może świadczyć o upośledzeniu wchłaniania tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym, o zbyt małej ilości dostarczanego żelaza w pokarmach, o jego utracie przez przewód pokarmowy, drogi moczowe lub płciowe, o nadmiernym odkładaniu żelaza w tkankach, a także o stanach zwiększonego zapotrzebowania na ten składnik. Wysokie żelazo we krwi to oznaka nadmiernego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego, zwłaszcza u osób cierpiących na niedokrwistość hemolityczną, bądź też nadmiernej podaży żelaza pozajelitowego (u pacjentów, u których wykonuje się częste transfuzje krwi lub podaje preparaty żelaza). Wysokie żelazo we krwi może być również sygnałem: zbyt dużej ilości przyjmowanego żelaza w pokarmach, ostrego zapalenia wątroby, nadmiernego uwalniania się pierwiastka z komórek i jego nieprawidłowego rozmieszczenia.
Karolina Świerc
