Pojęcia zaliczki i zadatku bardzo często używane są zamiennie, lecz nie powinniśmy tego praktykować. Zarówno zaliczka, jak i zadatek określają pewną kwotę pieniędzy, która wpłacana jest w celu zabezpieczenia wykonania pewnej usługi lub umowy, do której dojdzie w przyszłości. Zabezpieczenie to polega na zapewnieniu, iż wykonane zostanie umówione zobowiązanie, a w przypadku jego niedokonania wpłata zaliczki lub zadatku może zostać uznana za rekompensatę lub zwrócona. Czym więc różni się zadatek od zaliczki, jakie są podstawowe różnice między nimi?
Zadatek jest pojęciem, które zostało uregulowane w art. 394 Kodeksu cywilnego. Może mieć on charakter zarówno pieniężny, jak i rzeczowy. Zadatek dany przy zawarciu umowy zabezpiecza wykonanie umowy, gdyż w przypadku jej niezrealizowania przez jedną ze stron druga strona może odstąpić od umowy i otrzymany zadatek zachować bądź żądać sumy dwukrotnie wyższej, jeżeli to ona była stroną go wpłacającą. W przypadku gdy umowa została wykonana, zadatek wliczany jest na poczet płatności finalnej strony, która go przekazała. Zadatek zabezpiecza więc zarówno kupującego, jak i sprzedającego. Gdy sprzedający nie wywiąże się z umowy, kupujący może wówczas żądać zwrotu dwukrotnej wartości zadatku. Natomiast w momencie gdy kupujący, który zapłacił zadatek, wycofał się z umowy, sprzedający może zachować zadatek jako rekompensatę. Jednakże w sytuacji gdy dochodzi do rozwiązania umowy między stronami lub gdy umowa nie może zostać wykonana ze względu na okoliczności, na które żadna ze stron wpływu nie miała, zwrot zadatku jest konieczny. Natomiast jeżeli umowa została wykonana, wówczas zadatek uznawany jest za część pełnej kwoty do zapłaty.
Foto: KTGW
Część opłaty za towar bądź usługę
Zaliczka jest natomiast pojęciem, które nie zostało uregulowane w kodeksie, stanowi więc formę bardziej niesformalizowaną. Również, tak jak zadatek, jest ona przeznaczona na poczet przyszłych zobowiązań, które są wynikiem zawartej umowy. Zaliczka stanowi część opłaty za towar bądź usługę. Należy zaznaczyć, iż w przypadku niezrealizowania umowy zaliczka zawsze podlega zwrotowi, bezwzględnie musi zostać oddana drugiej stronie. Zabezpieczony będzie więc np. kupujący, który mimo „rezerwacji” pewnego towaru zrezygnuje z jego zakupu, gdyż sprzedawca mimo wszystko będzie miał obowiązek zwrotu zaliczki kupującemu. Niezależnie więc od tego, kto nie dotrzyma warunków umowy, przez kogo transakcja nie dojdzie do skutku, zaliczka musi być zwrócona, lecz nie można żądać jej zwrotu w podwójnej wysokości, tak jak jest to możliwe przy zadatku. W przypadku wywiązania się z umowy nabywca ma po prostu obowiązek dopłacenia różnicy między kwotą finalną a zapłaconą zaliczką, gdyż stanowi ona część kwoty umowy. Istotne jest podkreślenie, iż zaliczka może mieć charakter wyłącznie pieniężny.
Podsumowanie
Kiedy umowa zostanie wykonana w sposób prawidłowy, to zarówno zaliczka, jak i zadatek zostaną zaliczone na poczet całkowitej wartości transakcji. Różnicę stanowi przede wszystkim zwrot kwoty zapłaconej na poczet wykonania zobowiązania w przypadku braku realizacji umowy. Podczas zawierania umów należy zwracać uwagę, jakie pojęcie zostało zastosowane, gdyż może to nieść ze sobą daleko idące skutki.
Łukasz Kuczyński / K. Ś.
