Porady: RODZAJE TESTAMENTÓW
W Polsce wyróżniamy dwa rodzaje testamentów – testamenty zwykłe oraz testamenty szczególne. Co do zasady przyjmuje się, że do kategorii testamentów zwykłych zalicza się takie, które mogą być sporządzone w każdym czasie, a do czasu odwołania ich przez testatora są ważne, a tym samym wiążące.
Natomiast testamenty szczególne wyróżniają się tym, że mogą zostać sporządzone tylko w określonych sytuacjach i nie są trwałe – oznacza to, że ich moc wiążąca jest ograniczona w czasie. Do testamentów zwykłych należą: testament holograficzny, testament notarialny i testament alograficzny.
Testament holograficzny
Jest to taki testamtent, który został spisany własnoręcznie przez testatora. Cechuje go to, że spadkodawca pisze ten dokument w całości pismem odręcznym oraz opatruje go podpisem i datą. W dzisiejszych czasach, kiedy pismo można napisać na komputerze i opatrzyć podpisem elektronicznym lub wydrukować i jedynie podpis złożyć własnoręcznie, pisanie całego testamentu pismem odręcznym może się wydać nieuzasadnione, jednakże jest to istotne pod kątem możliwości sprawdzenia oraz udowodnienia, że to sam testator dokonał odpowiednich rozporządzeń – treść testamentu powinna uwidaczniać indywidualne cechy pisma testatora. Należy wskazać, iż data nie jest elementem niezbędnym, o ile jej brak nie będzie wzbudzać wątpliwości dotyczących treści dokumentu, a także wzajemnego stosunku pomiędzy innymi testamentami sporządzonymi przez tę samą osobę.
Testament notarialny
Tego rodzaju testament jest przygotowywany w formie aktu notarialnego. Jest on najpewniejszą formą testamentu, pozwala uniknąć błędów formalnych, które unieważniają testament. Nie sporządza go sam testator, a notariusz, uwzględniając jedynie wolę testatora. Notariusz przygotowuje wymieniony testament zgodnie z wymaganiami dotyczącymi aktu notarialnego, które wynikają bezpośrednio z ustawy Prawo o notariacie.
Testament alograficzny
Jest to trzecia, a zarazem ostatnia forma testamentu zwykłego, która polega na tym, że spadkodawca oświadcza swoją wolę ustnie w obecności osoby urzędowej; wyjaśnienie: osobą urzędową jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu albo gminy lub też kierownik urzędu stanu cywilnego. Do zachowania wymagań dotyczących tej formy testamentu niezbędne jest, żeby przy wymienionej czynności byli obecni dwaj świadkowie.
Testamenty szczególne
Do kategorii testamentów szczególnych zaliczamy takie, które mogą zostać sporządzone tylko w określonym czasie i w określonych okolicznościach. Testamentami szczególnymi są m.in.: testament ustny, testament podróżny i testament wojskowy.
Testament ustny
Jest to najczęściej stosowany testament. Sporządzić go można, jeżeli zaistniała uzasadniona obawa nagłej śmierci spadkodawcy lub jeżeli występują szczególne okoliczności, wskutek których zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe bądź nadto utrudnione. By dochować wymagań dotyczących tej formy testamentu, spadkodawca musi oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie w obecności co najmniej trzech świadków. Bez dochowania tego wymogu testament można uznać za nieważny.
Testament podróżny
Kolejnym testamentem szczególnym jest testament podróżny. Sama nazwa wskazuje, że może on zostać sporządzony jedynie podczas podróży; należy doprecyzować, że wskazuje się tutaj podróż polskim statkiem morskim lub powietrznym. W takim przypadku spadkodawca oświadcza swoją ostatnią wolę dowódcy statku lub jego zastępcy, niezbędne jest, żeby dokonał tego w obecności dwóch świadków.
Testament wojskowy
Ostatnim wspomnianym powyżej testamentem, który możemy zaliczyć do kategorii testamentów szczególnych, jest testament wojskowy. Taki testament mogą sporządzić: żołnierze Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę wojskową, pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych, osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym, czyli członkowie personelu stowarzyszenia „Polski Czerwony Krzyż” oraz innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia, osoby wykonujące czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych, członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych, a również inne osoby cywilne niż wymienione powyżej, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych. Wyżej wymienione osoby mogą sporządzić ten testament w czasie mobilizacji wojskowej, wojny lub przebywania w niewoli. Spadkodawca musi oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie sędziemu wojskowemu oraz dwóm świadkom jednocześnie obecnym, chyba że spadkodawca z jakichś przyczyn nie może się własnoręcznie podpisać, to wolę oświadcza w obecności trzech świadków. Ponadto jeżeli istnieje obawa nagłej śmierci wskutek odniesionych ran lub choroby, albo wskutek innych okoliczności, które znacznie utrudniają lub uniemożliwiają sporządzenie testamentu w wymienionych wyżej formach – możliwe jest sporządzenie testamentu poprzez oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy przy obecności dwóch świadków niejednocześnie obecnych. We wszystkich przypadkach mają jednak zastosowanie przepisy dotyczące formy testamentu, czyli tego, kto go spisuje, kto go podpisuje oraz wszystkich wymaganych elementów testamentu.
Łukasz Kuczyński / K.Ś.
KTGW Kancelaria Radców Prawnych Kuczyński, Tokarska-Grzesik, Wrońska Spółka Komandytowo-Akcyjna z siedzibą w Opolu
Dotychczasowy adres to: Plac Wolności 6, piętro 3., 45-018 Opole; od 1.10.2022 r.
Nowy adres Kancelarii: ul. Jakuba Kani 8/1, 45-340 Opole
Strona internetowa w budowie, dotychczasowa to: kitg.pl
Numer kontaktowy: 505 983 977
Adres mailowy do kontaktu to: redakcja@ktgw.pl
