Książka „Fremd im eigenen Land” Adriany Dawid traktuje o życiu ludzi utożsamiających się z niemieckością w Opolu w latach 50. Autorka zaprezentowała ją w młodym jeszcze Centrum Dokumentacyjnym Mniejszości Niemieckiej w Opolu w ramach Dni Kultury Niemieckiej.
Lata 50. na ziemi opolskiej to czas naznaczony pewnym paradoksem, bowiem Niemcy niewątpliwie poddawani są ciągłym represjom jako rzekomy wróg komunistycznej władzy, ale jednocześnie rządzący twierdzą, że Niemcy w zasadzie zniknęli wraz z przesunięciem Polski na zachód po zakończeniu II wojny światowej. Mieszkańcy na co dzień nierzadko odnoszą się do tego wszystkiego z humorem i spokojem ducha. Na przykład książka opowiada o właścicielu restauracji w Leśnicy, który otwarcie przyznaje, że wie, iż jest przedmiotem donosów, bo pozwala swoim klientom mówić po niemiecku. Ale on się tego nie boi, bo jest to dozwolone ze względu na przyjaźń Polski i Niemiec. Przynajmniej tak wszędzie mówią. Pozwala więc swoim klientom robić w swoim sklepie co chcą i nikomu to nie przeszkadza.
Foto: Marie Baumgarten
Zapytana o swój ulubiony rozdział, autorka uśmiecha się. – Szczególnie cenię sobie fragmenty, które wnoszą coś nowego – przyznaje Adriana Dawid. Było to możliwe dzięki licznym dokumentom archiwalnym z Instytutu Pamięci Narodowej. Dawid mogła m.in. zarejestrować za ich pośrednictwem, co tak naprawdę nurtowało wtedy ludzi i o czym mówiono na ulicach. – Kiedy zapoznałam się z raportami, miałam dosłownie wrażenie, że słyszę, o czym ludzie rozmawiali – mówi Adriana Dawid. – Na przykład o tym, że ceny żywności pójdą w górę, że granica będzie zamknięta i nikogo nie przepuszczą, że nikt nie wyjedzie z Polski. Że obywatele trafią do więzienia.
Spośród zainteresowanych słuchaczy wypowiada się starsza pani, która z własnych doświadczeń wie, jakie kwestie książka ma na celu przybliżyć. – Młodzi ludzie powinni ją przeczytać! – mówi. Adriana Dawid zgadza się, ale widzi przeszkody: limitowana edycja 500 egzemplarzy, dostępna tylko w formie drukowanej. Jej życzenie: wydanie w formie cyfrowej, dostępność bez ograniczeń.
Książka „Fremd im eigenen Land”, w oryginalnej wersji polskiej pt. „Niepolskie Opolskie”, ukazała się już dwa lata temu. Adriana Dawid mówi, że jest niezwykle zadowolona z tłumaczenia autorstwa Jensa Boysena, które zostało wykonane w bardzo krótkim czasie. – Polski tytuł posiada swoistą nieprzetłumaczalność, będąc polskojęzyczną grą słowną. Jego niemiecki odpowiednik był długo dyskutowany, myślę, że jest udany.
Tłumaczenie na język niemiecki jest już dostępne bezpłatnie w Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej w Opolu.
Marie Baumgarten
