Niemiecki Instytut Spraw Polskich (DPI) opublikował niedawno rocznik Polska 2023. Tematem przewodnim 14 esejów autorstwa uznanych naukowców, publicystów, pisarzy i dziennikarzy jest tym razem „Wschód”.
Poprzez pytanie o Wschód – zaktualizowane przez wojnę Rosji z Ukrainą – redaktorzy rocznika Polska 2023 lokalizują sytuację polityczną i społeczną kraju na dzisiejszej mapie Europy. „Od czasu przełomu demokratycznego polskie dyskursy na temat polityki zagranicznej i historii idei rozważają tę kwestię, która przede wszystkim przedstawia się jako geopolityczny paradoks: w 1945 r. granice Polski zostały przesunięte na Zachód, ale kraj przesunął się bardziej niż kiedykolwiek w kierunku «Wschodu» na europejskiej mapie mentalnej, nie tylko z własnej perspektywy i z perspektywy niemieckiej. Stał się częścią bloku wschodniego, państwem satelickim Związku Radzieckiego, «Wschodem per se», kojarzonym z atrybutami postrzeganymi jako barbarzyńskie” – czytamy w komunikacie prasowym dotyczącym kompendium.
Po 1989 r. Polska – choć niezmieniona na mapie – zorientowała się na „Zachód” i starała się „wspierać swoich nowo zdefiniowanych wschodnich sąsiadów, takich jak Ukraina, Białoruś czy Gruzja, w emancypacji z postsowieckiej, rosyjskiej strefy wpływów”.
Od 2000 r. w Polsce toczyły się debaty, które na nowo zdefiniowały Wschód i rolę Polski w tym regionie, „na przykład w kategoriach postkolonialnych dotyczących zniewolenia ukraińskiego chłopstwa, dyskryminacji mniejszości czy też ogólnego rozwoju społecznego, kulturowego i technologicznego”. Z drugiej strony, ostatnio „słychać wiele krytyki zachodniego rozumienia «rosyjskiej duszy», połączonej z żądaniami większego szacunku dla perspektywy polityki zagranicznej państw Europy Środkowo-Wschodniej”.
Fot. Otto Harrassowitz GmbH & Co. KG, Wiesbaden 2023
„Rocznik Polska 2023 oferuje spektrum analiz i spostrzeżeń na temat tego, jak «Wschód» jest postrzegany w Polsce, jakie istnieją rozgraniczenia i przepaście, ale także jakie pozytywne atrybucje i romantyczne stereotypy” – czytamy w komunikacie prasowym. „Autorzy esejów, wywiadów i tekstów literackich pytają o to, co inspiruje i fascynuje Polaków na Wschodzie, biorąc pod uwagę, że pokolenia polskich intelektualistów i postaci kultury pochodziły z Kresów Wschodnich. Wreszcie, debata dotyczy tego, jak ocenia się wschodnie, sowieckie wpływy, które kształtowały kraj i społeczeństwo przez długi czas oraz jak «wschodnia» Polska (nadal) jest postrzegana przez samą siebie” – czytamy dalej.
Rocznik Polska 2023 zawiera artykuły m.in.: Olgi Drendy, Kai-Olafa Langa, Katrin Steffen, Małgorzaty Ruchniewicz, Kacpra Pobłockiego, Iwony Reichhardt, Jana Kusbera, Adama Balcera i Stefana Chwina. Przedmowę napisali pracownicy DPI Andrzej Kaluza i Julia Röttjer.
DPI/ln
Rocznik Polska 2023
Tom 34 / Wschód
Wydawca: Niemiecki Instytut Spraw Polskich, Darmstadt
Wydawca: Harrassowitz Verlag, Wiesbaden
Stron: 179
Język: niemiecki
Copyright: Otto Harrassowitz GmbH & Co. KG, Wiesbaden 2023
ISBN: 978-3-447-12015-9
Cena: 19,90 euro
