Brotze
„Johann Christoph Brotze (* 12 września 1742 w Görlitz; † 16 sierpnia 1823 w Rydze) ukończył gimnazjum w Görlitz, a następnie studiował teologię i filozofię na uniwersytetach w Lipsku i Wittenberdze. Kształcił się również jako rysownik. W 1768 r. wyjechał do Rygi, gdzie spędził 46 lat jako nauczyciel i wicedyrektor, najpierw w tamtejszym Liceum Cesarskim, a od 1804 r. jako dyrektor Gimnazjum Gubernialnego. W tym czasie zbierał źródła, zapiski i wiadomości na temat historii Rygi, Inflant, Kurlandii i Estonii. Jego praca jest dziś cennym źródłem dla historyków“.
Mniej więcej tyle informacji możemy znaleźć w internecie na temat Brotzego, który był centralną postacią dwóch wydarzeń w Rydze związanych z 200. rocznicą jego śmierci. Były to Europejski Koncert Pokoju w ramach tradycyjnych festiwali pieśni mniejszości niemieckiej w krajach bałtyckich oraz kolokwium „Artyści budują mosty” zorganizowane we współpracy Fundacji Kulturalnej Niemieckich Wypędzonych i Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich ze Związkiem Niemców na Łotwie.
Encyklopedyczne informacje o Brotzem nie obejmują tego, co nas szczególnie inspiruje w jego osobie: niestrudzoną pracą, tj. setkami rysunków i opisów, dokumentował swoją epokę tak prawdziwie i systematycznie, że bez niego nie sposób zrozumieć łotewskiej historii i tożsamości. W ten sposób Ślązak z Görlitz może być uważany za jednego z ojców kulturowego fundamentu niepodległej Łotwy.
I to wplatanie się Niemców w życie kulturalne innych narodów na przykładzie krajów bałtyckich było sednem wykładów akademickich, które dotyczyły literatury, muzyki, sztuki i architektury. Na tej podstawie ważne dla mnie było pokazanie, że społeczności niemieckie we wszystkich krajach zbudowały i obecnie budują mosty kulturowe.
Wreszcie Oskar Kolberg, z pochodzenia Niemiec, zbierał polskie pieśni ludowe, a Joseph Elsner jest znany nie tylko jako nauczyciel Chopina, ale także jako jedna z pierwszych osobowości polskiego teatru i opery we Lwowie i Warszawie. Herta Müller z Rumunii jest laureatką Nagrody Nobla, a jednym z najważniejszych współczesnych pisarzy chorwackich jest Ludwig Bauer, członek tamtejszej mniejszości niemieckiej. Mosty sztuki można znaleźć nie tylko w historii. Buduje się je również dzisiaj, tyle że zawsze potrzebują dwóch umocnionych brzegów, aby były stabilne.
Bernard Gaida
Titelfoto: Blick auf Riga (Foto: Barnos/wikimedia.org)
