ZAPISY W TESTAMENCIE: Testament jest oświadczeniem woli spadkodawcy, w którym rozporządza on swoim majątkiem w razie śmierci. Co do zasady w testamencie spadkodawca wskazuje swojego spadkobiercę lub spadkobierców, czyli osoby, podmioty, które nabędą po jego śmierci cały jego majątek.
Polskie prawo spadkowe umożliwia testatorowi rozporządzenie również poszczególnymi składnikami majątku. Powyższe umożliwia tzw. zapis, czyli stosowne postanowienie w testamencie. Osoba uprawniona z zapisu określana jest mianem zapisobiercy; może nią być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Wyróżnia się dwa rodzaje zapisów – zapis zwykły i zapis windykacyjny.
Foto: KTGW
Prawa zapisobiercy
Zarówno zapis zwykły, jak i zapis windykacyjny prowadzą do tego, aby osoba, na rzecz której spadkodawca dokonał zapisu, uzyskała tytuł prawny do określonej rzeczy lub prawa. Z definicji zawartej w Kodeksie cywilnym wynika, że zapis zwykły jest rozporządzeniem testamentowym, przez które spadkodawca może zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby, np. podarowania uprawnionemu określonego przedmiotu należącego pierwotnie do spadkodawcy. Uprawnienie zapisobiercy jest wierzytelnością wobec podmiotu obciążonego zapisem. Zapisobierca nie jest traktowany jako następca prawny spadkodawcy ani też nie odpowiada za długi spadku. Należy zaznaczyć, że samo roszczenie o wykonanie zapisu powstaje w zasadzie z chwilą otwarcia spadku, jeżeli nie jest wyrażona odmienna wola spadkodawcy, staje się ono wymagalne niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Zapisobierca może dochodzić realizacji swojego roszczenia na drodze sądowej, a termin przedawnienia jego roszczenia wynosi 5 lat, liczone co do zasady od dnia ogłoszenia testamentu. Istotny jest fakt, że zapis zwykły wywołuje jedynie skutki obligacyjne.
Definicja zapisu windykacyjnego
Kodeks cywilny wskazuje również definicję zapisu windykacyjnego. Zgodnie z treścią niniejszego przepisu w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Ustanowienie takiego zapisu w testamencie prowadzi do sytuacji, w której w momencie śmierci spadkodawcy następuje bezpośrednie przejście określonego przedmiotu majątkowego do majątku zapisobiercy. Uprawniony z zapisu ponosi w związku z tym odpowiedzialność za długi spadkowe. Odpowiedzialność ta podlega jednak ograniczeniu do wartości zapisu według stanu i cen ustalonych na moment śmierci spadkodawcy. Zatem przedmiotem zapisu zwykłego może być suma pieniężna, nieruchomość lub udział w nieruchomości. Przedmiot zapisu może być również oznaczony jako wartość określonej części spadku. W przeciwieństwie do zapisu zwykłego przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być jedynie rzeczy określone co do tożsamości – nieruchomości, ruchomości, zbywalne prawa majątkowe – prawa autorskie, wierzytelności etc., przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności oraz ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.
Bezpieczne dla zapisobiercy
Warto zaznaczyć, że zapisu windykacyjnego nie można ustanawiać pod warunkiem lub z zastrzeżeniem danego terminu, w przeciwnym wypadku będzie on nieważny, stanowiąc i wywołując skutki takie same jak zapis zwykły. Bardzo istotny jest fakt, ze zapis windykacyjny może zostać dokonany jedynie w testamencie notarialnym. W związku z powyższym zauważyć można, że wybór zapisu, w jakim dokonać można danego rozporządzenia, zależny jest przede wszystkim od przedmiotu zapisu. Ustanowienie zapisu windykacyjnego wydaje się bezpieczniejsze dla zapisobiercy, chociażby dlatego, że osiąga skutki już z chwilą otwarcia spadku i pozwala uniknąć procesu sądowego. Jednak gdy okoliczności uniemożliwiają sporządzenie testamentu notarialnego, skorzystać można z instytucji zapisu zwykłego, który dla swej ważności nie wymaga formy notarialnej.
Łukasz Kuczyński / K.Ś.
KTGW Kancelaria Radców Prawnych Kuczyński, Tokarska-Grzesik, Wrońska Spółka Komandytowo-Akcyjna z siedzibą w Opolu
Dotychczasowy adres to: Plac Wolności 6, piętro 3., 45-018 Opole; od 1.10.2022 r.
Nowy adres Kancelarii: ul. Jakuba Kani 8/1, 45-340 Opole
Strona internetowa w budowie, dotychczasowa to: kitg.pl
Numer kontaktowy: 505 983 977
Adres mailowy do kontaktu to: redakcja@ktgw.pl
