W rozjazdach przed Bożym Narodzeniem

Z roku na rok w przedświąteczne weekendy coraz częściej odbywają się imprezy adwentowe organizowane przez stowarzyszenia mniejszości niemieckiej w województwie warmińsko-mazurskim. W tym roku było w tym względzie szczególnie tłoczno, bowiem Wigilia wypada 4. dnia adwentu, a okres adwentowy trwa tylko trzy tygodnie. Oznaczało to wiele rozjazdów i konieczność dobrego planowania. Oto krótki przegląd.

Tak w skrócie ujęli to młodzi uczestnicy warsztatów adwentowych „Betlejem Narodów” w Lidzbarku Warmińskim (Heilsberg) podczas ceremonii zamknięcia 10 grudnia. Na początku wydarzenia młodzieżowa grupa teatralna „Spiegel” zatrzymała podróżnych i bezdomnych na dworcu kolejowym; reszta popołudnia odbyła się metaforycznie na lotnisku, gdzie ukraińscy, niemieccy i polscy pasażerowie czekali na opóźnione połączenia, spierali się na temat pochodzenia tradycji bożonarodzeniowych i pokojowo dzielili się piernikami, które wszędzie mają nieco inną nazwę i smak. Wszyscy byli w drodze, wszyscy gdzieś utknęli.

Odpoczynek, zdobywanie wiedzy, pieczenie

Nie wszyscy przybywają dobrowolnie, nawet w Lidzbarku Warmińskim, gdzie obok młodych Polaków, Ukraińców i Niemców z regionu niektórzy ukraińscy uchodźcy wyrazili swoją tęsknotę za ojczyzną. W przedstawieniu teatralnym, które stanowiło nić przewodnią uroczystości, Maryja i Józef musieli ukoić Dzieciątko, aby odpocząć i nieco wyhamować emocje zgromadzonych. Rezultatem był bardzo długi papierowy łańcuch w kolorach trzech flag narodowych, który młodzi ludzie i ich goście wykonali wspólnie i który na koniec ozdobił wspólną choinkę na scenie Domu Kultury w Pilniku (Neuhof).

Zupełnie inny charakter miała uroczystość w Morągu (Mohrungen), która odbyła się dzień wcześniej. Tam lokalne Stowarzyszenie Ludności Niemieckiej „Herder” we współpracy z Muzeum Johanna Gottfrieda Herdera kontynuowało tradycję wigilijną w połączeniu z wykładem, wspólnym śpiewem i domowymi ciasteczkami od członkiń stowarzyszenia. Katolicki ksiądz Dariusz Piórowski zastąpił dyrektora muzeum, który na krótko wcześniej zachorował, i w fascynujący sposób wyjaśnił zgromadzonej publiczności, dlaczego Boże Narodzenie przypada 25 grudnia.

Członkowie stowarzyszenia mniejszości niemieckiej „Niedźwiedzia Łapa” w Mrągowie (Sensburg) rozpoczęli okres adwentowy w inny sposób. Po imprezie adwentowej dla dzieci, która odbyła się kilka dni wcześniej, 5 grudnia zorganizowali trzyczęściowe warsztaty z Uwe Hahnkampem. Oprócz wykładu na temat tradycji bożonarodzeniowych i czytania niezwykłej opowieści adwentowej, która wkrótce zostanie wydana w formie audiobooka, po raz kolejny skupiono się na wspólnym pieczeniu, podobnie jak w poprzednich latach. Tym razem w kuchni stowarzyszenia upieczono świeżo wyjęte z pieca półksiężyce waniliowe według rodzinnego przepisu prezesa stowarzyszenia Sebastiana Jabłońskiego.

Muzyka klasyczna, grzane wino i domowe pierniki

Po uroczystościach dla seniorów i dzieci Olszyńskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej zorganizowało 16 grudnia mały jarmark otwarty dla wszystkich. Tradycyjnie rozpoczął się on koncertem muzyki klasycznej, w tym roku wystąpili Agnieszka i Paweł Panasiukowie z Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej, którzy zagrali na fortepianie i wiolonczeli mieszankę kolęd niemieckich, polskich i angielskich oraz utwory Johanna Sebastiana Bacha. Następnie na dziedzińcu Domu Kopernika w Olsztynie odbył się poczęstunek kawą i ciastem, grzanym winem i goframi oraz loteria.

Członkowie Stowarzyszenia Kulturalnego Niemców „Heimat” w Szczytnie (Ortelsburg) podczas wspólnego śpiewania musieli obejść się bez wsparcia instrumentów czy elektronicznego podkładu muzycznego. Ponieważ jest to również tradycja, a uczestnicy uroczystości są dobrze wyćwiczeni, wynik był z pewnością wart posłuchania. Oprócz własnoręcznie wykonanych mikołajów-odźwiernych przed domem mieszkańcy Szczytna na dwa tygodnie przed świętem wyprodukowali również mnóstwo pierników, z których część trafiła do głodnych żołądków, ale większość posłuży jako prezenty dla rodzin i gości.

Konkluzja podróży ma wiele pozytywnych i dwa negatywne niuanse: gdziekolwiek i jakkolwiek stowarzyszenia mniejszości niemieckiej organizowały swoje uroczystości adwentowe, najważniejsza była spójność, wspólne przygotowania i – podczas samych uroczystości – owa świąteczna atmosfera, przynajmniej przez kilka godzin. Niestety, epidemia grypy przetrzebiła szeregi potencjalnych gości, co oznaczało, że pojawiło się mniej osób niż zwykle. I ku ubolewaniu autora tych słów nie może on podzielić się na dwie, cztery lub więcej osób, aby przybyć na wszystkie spotkania. Życzy więc wesołych świąt wszystkim, którym nie mógł tego powiedzieć osobiście.

Uwe Hahnkamp