Człowiek pojednania

2 listopada 2023 r. w wieku 78 lat zmarł Peter Jeske, wieloletni przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Mniejszości Niemieckiej „Pomerania” w Koszalinie (Köslin). Jego dawni towarzysze wspominają go jako spokojnego i opanowanego człowieka z sercem na właściwym miejscu. Żaden dystans nie był dla niego zbyt daleki, a żadne wyzwanie zbyt wielkie, gdy chodziło o sprawy Pomorzan. Wspominamy wielkiego człowieka z szeregów mniejszości niemieckiej w Polsce.

Peter Jeske był nie „tylko” założycielem i szefem „Pomeranii” w Koszalinie, lecz także od 2018 r. członkiem zarządu Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, którego przewodniczący Rafał Bartek jest wstrząśnięty wiadomością o jego śmierci, jaka dotarła do siedziby VdG w Opolu w Dzień Zaduszny. – Śmierć Petera Jeskego to dla nas gorzka strata. Był jednym z weteranów mniejszości niemieckiej. Jako delegat VdG, a później także jako członek zarządu, zawsze wkładał w swoją pracę serce i duszę i zawsze był bardzo zaangażowany w działalność związku – powiedział Bartek, który w imieniu zarządu VdG, a także pracowników biura VdG złożył rodzinie Petera Jeskego najszczersze kondolencje i wyrazy współczucia.

Zaangażowanie w sprawy mniejszości niemieckiej – i zamiłowanie do sportów motorowych

Peter Jeske urodził się na krótko przed ostatnimi wojennymi świętami Bożego Narodzenia, 22 grudnia 1944 r., w małej wiosce Porost (Porst) na Pomorzu Zachodnim, ok. 50 kilometrów na południowy wschód od Koszalina, malowniczo położonej nad jeziorem Chlewo. Dorastał w Polsce Ludowej, ale uczęszczał do szkoły, w której pierwsze sześć lat nauki odbywało się w języku niemieckim; dopiero od siódmej klasy chodził do szkoły z polskim językiem nauczania.

Po ukończeniu szkoły Jeske uczęszczał do Zawodowej Szkoły Rolniczej w Bobolicach (Bublitz), a następnie do Technikum Mechanizacji Rolnictwa w Jastrowiu (Jastrow). W życiu zawodowym przez wiele lat pracował w Koszalinie, w tym w państwowym przedsiębiorstwie transportu drogowego PKS. W 2004 r. przeszedł na emeryturę.

Peter Jeske już od 1988 r. był jednak zaangażowany w działalność Mniejszości Niemieckiej. Po upadku komunizmu, w 1992 r. założył Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej „Pomerania” w Koszalinie, które zostało oficjalnie zarejestrowane dopiero w 2007 r. i obecnie liczy ok. 160 członków. Jeske do końca pełnił funkcję przewodniczącego „Pomeranii”.

Nigdy nie ukrywał swojej niemieckiej tożsamości, nawet w trudnych czasach. – Jestem Niemcem i nim pozostanę. Gdybym nie przyznawał się do swojej narodowości, oznaczałoby to, że obrażam swoich rodziców – powiedział tygodnikowi „Wochenblatt.pl” dwa lata temu w związku z przeprowadzanym wówczas w Polsce spisem powszechnym.

Oprócz zaangażowania na rzecz mniejszości niemieckiej Peter Jeske przez całe życie kultywował także swoją wielką pasję do sportów motorowych: był członkiem Polskiego Związku Motorowego i dwukrotnym wicemistrzem Polski w motocrossie w klasie 250cc.

„Prostolinijny człowiek”

Peter Jeske był kochany i doceniany przez swoich długoletnich kolegów, a jego praca wywarła trwałe wrażenie. Luka, która pozostała po jego śmierci, jest tym większa. – Pozostawia po sobie wielki ślad dla swojego następcy – mówi jego kolega z zarządu VdG Henryk Hoch, przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Warmii i Mazur (VdGEM). Jest bardzo wdzięczny za wiele lat dobrej współpracy między organizacjami mniejszości niemieckiej na Pomorzu i Warmii i Mazurach oraz w zarządzie VdG. I wspomina wiele wieczornych rozmów w kameralnej atmosferze, które wielokrotnie miał okazję prowadzić z Peterem Jeskem. – Był to człowiek spokojny i miły, zawsze pracowity w swoim zaangażowaniu na rzecz rodaków i harmonijny we współpracy z innymi mniejszościami i polskim społeczeństwem większościowym – podkreśla Henryk Hoch.

Ten ostatni aspekt, czyli zdecydowane opowiadanie się Petera Jeskego za ścisłą wymianą z innymi mniejszościami i polskim społeczeństwem większościowym, podkreśla również Bernard Gaida, rzecznik Grupy Roboczej Mniejszości Niemieckich (AGDM) w Federalnej Unii Europejskich Grup Narodowościowych (FUEN). Dążenie to było realizowane na różne sposoby, np. podczas spotkania ze społecznością żydowską w Szczecinie z okazji Chanuki czy też podczas festiwalu dla uczniów szkół podstawowych w Białogardzie (Belgard) z piosenkami w języku niemieckim i angielskim.

Ulubionym projektem Jeskego było jednak coroczne sierpniowe spotkanie kulturalne na placu ratuszowym w Koszalinie, wspólne święto Niemców, Ukraińców, Żydów, Romów i Kaszubów z regionu, które było i jest również w dużej mierze wspierane przez „Pomeranię”. Występy taneczne i pieśniarskie poszczególnych społeczności regularnie przyciągają ponad 3 tys. odwiedzających. – Dzięki takim działaniom Peter Jeske podniósł też rangę mniejszości niemieckiej, która w północnej Polsce jest naturalnie znacznie mniej liczna niż na Górnym Śląsku. To jego zasługa – podkreśla Bernard Gaida, który w latach 2009–2022 był przewodniczącym VdG.

Rzecznik AGDM dodaje: – Poznałem Petera Jeskego jako człowieka prostolinijnego, który zawsze mówił to, co miał na myśli. Był „prostym człowiekiem” w dobrym tego słowa znaczeniu, kimś, z kim można i chce się rozmawiać. Znał ból i troski ludzi z mniejszości niemieckiej na Pomorzu – i zawsze starał się pomóc.

Jeske był zatem bardzo cenioną postacią w swoim rodzinnym regionie wokół Koszalina. – W ramach swojej pracy w zarządzie VdG miał również ambicję, aby mieć jeszcze szerszy wpływ, nie tylko na Pomorzu Środkowym, ale aż do Szczecina, aby stawić czoło problemom i wyzwaniom również tam. Był po prostu człowiekiem jedności i pojednania – dodał Gaida.

Wielokrotnie odznaczany

Jako założyciel i przewodniczący zorganizowanej Mniejszości Niemieckiej w Koszalinie Peter Jeske osiągnął wiele w swoim rodzinnym regionie. W związku z tym został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi przez Centrum Pomorskie w Travemünde za swoją dalekosiężną działalność i zasługi. W 2010 r. VdG przyznał mu również swoją odznakę honorową.

Peter Jeske i jego „Pomerania” często błyszczeli również jako dobrzy gospodarze, nie tylko podczas gali z okazji 30-lecia VdG, która odbyła się w filharmonii w Koszalinie 2 października 2021 r. – Trochę się martwiłem, że filharmonia nie będzie pełna, że pojawi się zbyt mało gości. Ale kiedy zobaczyłem dosłownie przepełnioną salę, zdałem sobie sprawę, jak ogromny wpływ miał Peter Jeske w swojej okolicy – mówi Bernard Gaida, który w tym czasie był jeszcze przewodniczącym VdG.

Następnie ujawnia mniej znany aspekt życia Petera Jeskego: – Zawsze był w kontakcie z Pomorzanami zarówno w Niemczech, jak i na całym świecie, zwłaszcza w Ameryce Południowej.

Jeske faktycznie chciał odwiedzić grupę Pomorzan, którzy obecnie mieszkają w Argentynie, prawie trzy lata temu, ale pandemia koronawirusa pokrzyżowała te plany – a kolejna wizyta nigdy się nie odbyła. Peter Jeske nie był więc w stanie ukończyć tego projektu. I pomimo ostatniej podróży, w którą teraz wyruszył, pozostaje przekonanie, że ponownie zobaczy swoich ukochanych Pomorzan poza granicami ziemskiego życia.

We wtorek 7 listopada 2023 r. Peter Jeske został pochowany w swoim rodzinnym mieście Bobolice. Niechaj spoczywa w pokoju.

Lucas Netter
Współpraca: Uwe Hahnkamp